Nếu được thực thi, chính sách nhập cư mới sẽ cho phép những người đã sinh sống tại Mỹ trong thời gian trên 5 năm hoặc có con là công dân Mỹ hay đang có quyền cư trú hợp pháp có thể nộp đơn xin giấy phép làm việc tại nước này dài hạn.

Niềm vui của người nhập cư

Suốt 17 năm nay, ngày nào Maria Berenice Cruz cũng phập phồng lo sợ rằng cảnh sát nhập cư sẽ đến mà đưa cô đi khỏi gia đình mình và trục xuất cô về nước, thế nhưng giờ đây nỗi bất an đó sẽ biến mất khi Tổng thống Mỹ Barack Obama tuyên bố về chính sách nhập cư mới. Người phụ nữ ở thành phố Salt Lake này cho biết: “Năm nay tôi sẽ có thể đón lễ Tạ ơn và Giáng sinh với gia đình mà không còn phải lo sợ nữa. Tôi cũng có thể quay về thăm mẹ ở Mexico”.

Đó là tâm trạng chung của gần 5 triệu người nhập cư bất hợp pháp ở Mỹ sau khi họ nghe tuyên bố của Tổng thống Obama rằng ông sắp ban hành quy định nhập cư mới để bảo vệ những người như họ khỏi nguy cơ bị trục xuất khỏi nước Mỹ. Cruz hoan hỉ: “Tôi sẽ được tự do nhờ luật nhập cư mới này”. Cô đã sống ở Mỹ được gần 20 năm, kết hôn với một công nhân xây dựng, có 3 đứa con là công dân Mỹ vì chúng được sinh ra ở đây, và chưa hề có tiền án tiền sự, nhưng đến nay cô vẫn không có bất cứ giấy tờ nhập cư hợp pháp nào trong tay. Với chính sách nhập cư mới của ông Obama, cô sẽ không còn phải lo sợ nữa, đặc biệt là về nguy cơ bị chia cắt với đứa con gái út bị khuyết tật cần được chăm sóc đặc biệt. Cô nói: “Những đứa trẻ khuyết tật có nhiều cơ hội hơn ở Mỹ. Đó là lý do vì sao tôi vẫn bám trụ ở đất nước này, để trao cho nó nhiều cơ hội hơn”.

Ông Luis Garza, giám đốc tổ chức cộng đồng Comunidades Unidas ở bang Utah tỏ ra vui mừng: “Đây là một chiến thắng lớn cho cộng đồng người nhập cư ở Mỹ. Đây là một bước tiến dài hướng tới công lý đã được chờ đợi từ lâu”. Còn ông Tony Yapias, giám đốc tổ chức bảo vệ người nhập cư Proyecto Latino de Utah thì nói rằng chưa bao giờ ông thấy những người nhập cư ở Mỹ vui sướng và phấn khích như vậy. Ông nói: “Giờ đây các ông bố bà mẹ sẽ không còn phải lo sợ rằng cảnh sát nhập cư sẽ đến bắt họ mỗi ngày. Các gia đình sẽ được ở bên nhau và cải thiện đời sống hơn trước đây rất nhiều”.

Với chính sách nhập cư mới này của ông Obama, gần 5 triệu người nhập cư trái phép ở Mỹ giờ đây sẽ có cơ hội được cấp thẻ an sinh xã hội, được có giấy phép làm việc để có thể tìm những công việc mà họ mong muốn, và có một cuộc sống tốt hơn trên đất Mỹ. Theo chính sách này, bố mẹ của những em bé được sinh ra trên đất Mỹ có thể nộp đơn yêu cầu hoãn trục xuất và xin được cấp giấy phép làm việc trong thời hạn 3 năm, miễn là họ qua được các cuộc kiểm tra nhân thân, trả thuế phí và chứng minh được rằng họ có chỗ ở hợp pháp, đồng thời con họ được sinh ra trên đất Mỹ trước ngày lệnh nhập cư này có hiệu lực.

Chính sách này cũng sẽ bảo vệ những người nhập cư trái phép vào Mỹ từ khi còn nhỏ, hay còn gọi là những “người tìm kiếm giấc mơ”. Trước đây, những “người tìm kiếm giấc mơ” nhập cư trái phép vào nước Mỹ sẽ được hoãn trục xuất nếu họ sinh sau năm 1987 và vào nước Mỹ trước năm 2007, nhưng giờ đây thời gian nhập cư vào Mỹ sẽ được mở rộng tới ngày 1/1/2010 và không giới hạn độ tuổi.

Chính sách mới là sự mở rộng chương trình nhập cư đã triển khai hồi năm 2012. Theo đó, người nhập cư trẻ tuổi đã đến Mỹ trước 1/1/2010 và dưới 16 tuổi được cấp thị thực tạm thời. Khoảng 4,7 triệu trẻ em các nước nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ từ 5 năm trở lên có cha mẹ là công dân hoặc cư dân thường trú hợp pháp ở Mỹ, nếu không phạm pháp sẽ được phép ở lại mà không bị trục xuất. Tuy nhiên, kế hoạch này cũng bao gồm nhiều điểm “chặt chẽ” hơn: Thắt chặt các tiêu chuẩn cần thiết giúp cá nhân nhập cảnh vào Mỹ khi còn là trẻ em hoặc hiện là cha mẹ của những người nhập cư hợp pháp hoặc là công dân Mỹ có thể tạm thời tránh bị trục xuất.

Mạnh tay với nhập cư bất hợp pháp

Tăng cường an ninh biên giới để “mạnh tay” với hành động nhập cư bất hợp pháp. Giản lược các thủ tục pháp lý về nhập cư để giảm tình trạng ứ đọng hồ sơ. Đẩy mạnh nỗ lực hành pháp để đối phó với các mối đe dọa an ninh quốc gia. Phạm tội nghiêm trọng và nhập cư bất hợp pháp bị trục xuất. Tổng thống Obama nói rằng: “Những ai là tội phạm sẽ bị trục xuất. Những ai đang có kế hoạch nhập cảnh trái phép sẽ đối mặt với nguy cơ bị bắt và trả về nước lớn hơn trước”. Theo nhận định của báo Pháp Le Figaro, đi  kèm với chính sách nhập cư mới, ông Obama là người kiên quyết nhất trong hành động trục xuất nhập cư bất hợp pháp hơn cả chính quyền Bush trước đây. Le Figaro công bố những con số trong nhiệm kỳ đầu Tổng thống của ông Obama: năm 2009, chính quyền Obama đã tiến hành trục xuất khỏi Mỹ khoảng 390.000 người nhập cư trái phép, tức nhiều hơn 20.000 so với con số mà chính quyền Bush thực hiện năm 2008. Từ khi Obama lên làm tổng thống nhiệm kỳ 2, Cơ quan đặc trách về thực thi luật nhập cư liên bang (ICE) đã thông qua một chiến lược ưu tiên tấn công tội phạm trong cộng đồng người nhập cư trái phép. Năm 2013, ICE đã bắt và trục xuất 143.000 người nhập cư trái phép phạm tội trên đất Mỹ. Đây là một con số kỷ lục trong lịch sử Mỹ.

Theo ước tính, sắc lệnh mới sẽ giúp tăng thu nhập của người lao động, góp phần tạo 160.000 việc làm và nâng nguồn thu từ thuế thêm 2,5 tỷ USD. Trong lúc các quan chức của Hạ viện Mỹ cho rằng sắc lệnh trên sẽ làm tổng sản phẩm quốc nội của nước này tăng thêm 0,1% mỗi năm trong thập niên tới.

Nhu Thụy