Đã thấy thu về trên nhành liễu

Thu sang đất trời không còn chói chang nắng gắt, những cơn mưa chợt đến chợt đi cùng sấm rền chớp giật cũng thưa dần để nhường chỗ cho những tia nắng vàng ươm như những sợi tơ mỏng mảnh nhè nhẹ giăng mắc, hong phơi dưới tán trời cao xanh ngắt mấy tầng. Dường như cái nắng của mùa hạ đã nung vàng những chiếc lá trên các tán cành của đôi hàng cổ thụ dọc bên những con đường, trên từng góc phố cho nên chỉ một cơn gió thoảng cũng đủ làm muôn lá trên cây thi nhau về cội. Nhìn những chiếc lá chao nghiêng, xoay tròn theo làn gió giao mùa ta cứ ngỡ như nàng thiếu nữ mùa thu lộng lẫy sắc vàng đang say sưa trong một điệu valse trên phố, khiến cho mặt đường cũng trở nên sinh động bởi một bức tranh khảm lá vàng rơi làm cho bao bước chân phải ngập ngừng, xao xuyến… Trái lại, rặng liễu bên hồ lá vẫn tốt xanh, chẳng bị vàng rơi. Nghe như gió mưa và cả cái nắng, cái nóng của những tháng ngày mùa hạ chẳng thể nào khuất phục hay thiêu cháy được mấy hàng tơ mành bé xíu, mảnh mai. Giữa muôn cây lá rụng, vàng tươi phơi đầy trên mặt phố thì những hàng liễu rủ, đêm ngày vẫn nghiêng nghiêng soi bóng xuống mặt hồ trong veo. Cũng có lúc, liễu bỗng chợt thấy mình trở nên trơ trọi, cô đơn giữa muôn loài cây đang mùa thay lá. Hẳn thế mà dáng liễu mùa thu có vẻ cũng như đượm buồn giữa mênh mang đất trời, sóng nước. Nhưng đó chẳng phải là nỗi buồn tự nó mà là cái buồn của mênh mang đất trời lan truyền sang liễu.

Bất chợt, chiều nay ngắm nhìn những thân liễu sần sùi, nứt nẻ, vặn vẹo nghiêng nghiêng bên hồ; buông lơi, thõng thượt những cành lá gầy guộc, mảnh mai, xanh biếc đang nhè nhẹ đong đưa theo gió ta chợt như thoáng thấy bóng hình của một nàng thiếu nữ đang cúi đầu, xoã tóc làm duyên. Từng chùm liễu xanh xanh, mềm mại rủ xuống nhìn sao giống như những lọn tóc của cô nàng vừa mới tết xong đang buông xõa, soi xuống mặt hồ, mặc cho gió đưa. Ngắm nhìn cảnh ấy, có không ít người bảo rằng mùa thu liễu đẹp. Có lẽ, tiết thu sáng trong, nhất là khi cuối thu đầu đông khí trời se lạnh, ngắm nhìn những nhành lá mượt mà, điệu đà nghiêng mình soi bóng xuống mặt nước hồ trong xanh vời vợi mà người ta bảo vậy. Quả đúng là thế, trời thu, nước hồ mùa thu như thể hòa vào trong sắc lá và dáng hình của liễu để tôn nâng cái vẻ dịu dàng, thướt tha nhưng cũng không kém phần yểu điệu, quí phái. Mùa thu rất đẹp. Liễu mùa thu cũng rất đẹp. Nhưng không phải vì yêu mùa thu, yêu liễu rủ mà cao hứng bảo rằng khi mùa thu về liễu thời đẹp nhất. 

Thực ra, liễu đẹp nhất phải là ở mùa xuân. Khi mùa xuân về, vẻ đẹp của cây liễu được phát lộ rực rỡ. Sang xuân, cái hanh khô rét mướt khắc nghiệt của mùa đông lạnh giá đã qua đi, khí trời ấm áp trở về, những cơm mưa bụi lây phây như thể làm hồi sinh mọi vật. Khi ấy rặng liễu bên hồ lá như mướt xanh hơn, áng tóc mảnh mai rủ xuống lại được cài thêm những chùm hoa đỏ duyên dáng đầy quyến rũ. Từng cánh hoa mềm yếu, mỏng mảnh, thắm đỏ kết thành những chùm nhìn tựa như đuôi chồn, đuôi sóc xoè ra, cài trên mái tóc biếc xanh buông hờ, thả xuống mặt nước, đẹp đến nao lòng. Chẳng biết, có phải cái vẻ đẹp mướt xanh, dịu dàng, thướt tha, mảnh mai của cái áng tóc mùa xuân ấy mà hình ảnh cây liễu đã hớp hồn, làm mê mẩn không ít thi nhân từ bao đời nay. 

Thế đấy, tự ngàn xưa cho đến bây giờ, liễu ở bên đời và gây tâm tình thương nhớ cho biết bao người. Người ta yêu liễu cũng lắm và người ta hờn liễu cũng nhiều. Người yêu liễu thì nâng niu, thương luyến còn người hờn liễu thì buông lời thị phi. Nhưng chẳng sao. Liễu vẫn là liễu. Liễu chẳng thích sự ồn ào. Liễu tìm đến bên hồ man mác, đêm ngày lặng lẽ xõa làn tóc mây soi bóng xuống mặt nước hồ xanh. Cứ thế, liễu đẹp trong nắng và đẹp cả khi trời mưa gió. Giữa trưa hè nắng chảy làn tóc mây của liễu được mặt hồ phản chiếu muôn ngàn những tia nắng lấp lóa khiến những cành liễu đang rũ xõa nhìn tựa như những sợi thủy tinh. Trong gió trong mưa, thân cành của liễu như thể mềm mại hơn để nghiêng mình đong đưa duyên dáng trên mặt nước hồ bao la. Những giọt mưa rơi đậu trên lá liễu đọng thành từng giọt nhìn tựa như những giọt lệ vương trên những bờ mi. Và áng tóc mây của liễu xõa xuống mặt nước tựa như muôn cánh tay đang xoa, đang cào sóng nước mặt hồ. Cứ thế, lặng lẽ mà liễu thả hồn gây thương gây nhớ! Liễu đứng bên hồ và cũng đã trở thành chứng nhân của biết bao cuộc tình. Dưới làn tóc mây, liễu đã dâng chùm hoa đỏ thắm cho các chàng trai nâng niu tặng các cô nàng. Và cũng có khi nhưng cánh hoa mong manh lại được trao truyền ấp iu trong biết bao trang sổ như thể để lưu giữ một thoáng xuân thì. Hình ảnh của liễu còn được đi sâu vào trong tâm thức của biết bao người. Người ta thường dùng hình ảnh liễu yếu đào tơ để gọi những người con gái đẹp, rồi nói chân mày lá liễu để chỉ nhưng cặp lông mày thanh mảnh cong mềm quyến rũ. Và cũng có một thời, mỗi khi đi xa người ta lại thường hay bẻ một cành liễu nhỏ để trao tặng cho nhau như thể để tỏ tình lưu luyến. Chẳng thế, cụ Tiên Điền khi tả cuộc chia tay Kim Kiều đã viết: “Khi về hỏi liễu Chương Đài/ Cành dương đã bẻ cho người chuyên tay”.

Bây giờ trong tiết đầu thu, tóc liễu la đà in hình trên mặt nước. Trời kia cao xanh muôn thủa chợt như đang được thu về trên làn tóc biếc để nhuộm xanh nước hồ. Bất chợt, thầm hỏi, có ai đó còn nhớ cái thời đã qua: 

Và rồi dưới cái gốc tơ liễu ngoài kia có ai còn ước: “Ta sẽ là vợ chồng/ Sẽ yêu nhau mãi mãi/ Sẽ se sợi chỉ hồng/ Sẽ hát câu ân ái/ Anh và em sẽ sống/ Trong một mái nhà tranh/ Lấy trúc thưa làm cổng/ Lấy tơ liễu làm mành ...” (Hôn nhau một lần cuối - Nguyễn Bính). 

Thế mới hay, thu kia cảnh ấy luống vương bao tình!