10 hệ lụy từ thiếu vận động thể chất

Theo WHO có hơn 30% dân số toàn cầu không đáp ứng được mức hoạt động thể chất theo khuyến nghị. Hoạt động thể chất không đủ được định nghĩa là không thực hiện 150 phút hoạt động với cường độ vừa phải, 75 phút hoạt động với cường độ mạnh hoặc kết hợp tương đương mỗi tuần.

Những nguy cơ của việc ít vận động rất rộng và đa dạng, tác động đến hầu hết mọi hệ thống trong cơ thể. Việc kết hợp tập thể dục thường xuyên vào thói quen hàng ngày là điều cần thiết để duy trì sức khỏe thể chất, tinh thần và cảm xúc.

Các hoạt động đơn giản như đi bộ, đạp xe hoặc tham gia một môn thể thao yêu thích có thể làm giảm đáng kể các rủi ro liên quan đến lối sống ít vận động, thúc đẩy cuộc sống lâu hơn, khỏe mạnh hơn và trọn vẹn hơn.

Dưới đây là những hệ lụy từ thiếu hoạt động thể chất đầy đủ:

1. Tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch do thiếu hoạt động thể chất

Tác động lớn đầu tiên của việc không vận động thể chất là đối với sức khỏe tim mạch. Tập thể dục thường xuyên giúp duy trì sức khỏe tim mạch và hệ tuần hoàn bằng cách cải thiện lưu lượng máu, giảm huyết áp và giảm mức cholesterol.

Nếu không có đủ hoạt động thể chất, mọi người dễ bị tăng huyết áp, xơ vữa động mạch (xơ cứng động mạch), đau tim và đột quỵ. Bản thân cơ tim có thể yếu đi, dẫn đến giảm khả năng bơm máu hiệu quả, có thể dẫn đến suy tim theo thời gian.

Hoạt động thể chất không đủ dễ bị tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, đau tim và đột quỵ.

2. Rối loạn chuyển hóa do ít vận động

Ngoài các vấn đề về tim mạch, việc ít vận động là một yếu tố góp phần đáng kể gây ra bệnh béo phì và hội chứng chuyển hóa. Khi có sự mất cân bằng giữa lượng calo nạp vào và lượng calo tiêu thụ do lối sống ít vận động, việc tăng cân là điều không thể tránh khỏi.

Tăng cân quá mức, đặc biệt là khi kết hợp với chế độ ăn uống kém, có thể dẫn đến hội chứng chuyển hóa - một nhóm các tình trạng bao gồm huyết áp tăng, lượng đường trong máu cao, mỡ cơ thể dư thừa quanh eo và mức cholesterol bất thường. Hội chứng chuyển hóa làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2, bệnh tim và đột quỵ.

Tập thể dục giúp kiểm soát cân nặng, điều chỉnh lượng đường trong máu và cải thiện hồ sơ cholesterol, do đó làm giảm các nguy cơ này.

3. Tăng nguy cơ mắc đái tháo đường

Sự phát triển của bệnh đái tháo đường type 2 là một tác động quan trọng khác của lối sống ít vận động. Ít hoạt động thể chất làm tăng tình trạng kháng insulin, tình trạng tế bào cơ thể trở nên kém phản ứng với insulin, dẫn đến lượng đường trong máu tăng cao. Theo thời gian, có thể phát triển thành bệnh đái tháo đường type 2.

Hoạt động thể chất thường xuyên giúp cơ thể sử dụng insulin hiệu quả hơn, giảm lượng đường trong máu và ngăn ngừa hoặc kiểm soát đái tháo đường. Ngược lại, việc thiếu tập thể dục sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng kháng insulin, khiến việc kiểm soát lượng đường trong máu trở nên khó khăn hơn, làm tăng khả năng xảy ra các biến chứng như bệnh thần kinh, bệnh võng mạc, bệnh tim mạch.

4. Suy yếu cơ xương khớp

Các vấn đề về cơ xương khớp cũng trở nên trầm trọng hơn do thiếu tập thể dục. Lối sống ít vận động làm suy yếu cơ và xương, dẫn đến các tình trạng như loãng xương (mất mật độ xương) và thiểu cơ (mất cơ). Cơ và xương yếu làm tăng nguy cơ té ngã và gãy xương, đặc biệt ở người lớn tuổi. Sức khỏe khớp cũng bị ảnh hưởng, độ cứng, đau tăng lên góp phần gây ra các tình trạng như viêm khớp.

Các bài tập chịu trọng lượng và sức đề kháng thường xuyên rất quan trọng để duy trì sức khỏe cơ xương, tăng cường mật độ xương, đảm bảo tính linh hoạt của khớp, sức mạnh cơ bắp. Nếu không có những bài tập này, hệ thống cơ xương sẽ xấu đi, dẫn đến giảm khả năng vận động và khả năng độc lập trong cuộc sống.

5. Tăng nguy cơ trầm cảm, lo lắng

Những tác động tới sức khỏe tâm thần của việc không hoạt động thể chất cũng rất đáng lo ngại. Hành vi ít vận động tác động tiêu cực đến sức khỏe tâm thần, làm tăng nguy cơ trầm cảm, lo lắng và căng thẳng.

Tập thể dục được biết là có tác dụng tăng mức endorphin, giúp cải thiện tâm trạng và cảm giác hạnh phúc tổng thể; giúp giảm các triệu chứng trầm cảm, lo lắng bằng cách thúc đẩy tăng trưởng thần kinh, giảm viêm và nuôi dưỡng cảm giác bình tĩnh.

Nếu không hoạt động thể chất thường xuyên, các cá nhân sẽ bỏ lỡ những lợi ích sức khỏe tâm thần này, có khả năng dẫn đến tỷ lệ rối loạn sức khỏe tâm thần ngày càng tăng và chất lượng cuộc sống giảm sút.

6. Ảnh hưởng tới sức khỏe hô hấp

Sức khỏe hô hấp cũng bị ảnh hưởng do thiếu tập thể dục. Một lối sống ít vận động có thể dẫn đến giảm dung tích và hiệu quả của phổi.

Tập thể dục thường xuyên giúp cải thiện chức năng phổi, tăng lượng oxy cung cấp cho các mô. Nếu không hoạt động thể chất, phổi và cơ hô hấp sẽ yếu đi, dẫn đến giảm sức bền, tăng khả năng mắc các bệnh về đường hô hấp như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Sự suy giảm sức khỏe hô hấp này có thể ảnh hưởng đáng kể đến sức sống tổng thể, hoạt động hàng ngày.

7. Suy giảm miễn dịch

Không hoạt động thể chất cũng có thể làm suy giảm chức năng miễn dịch, khiến cá nhân dễ bị nhiễm trùng và bệnh tật hơn. Hoạt động thể chất thường xuyên giúp tăng cường hệ thống miễn dịch, giúp cơ thể chống lại bệnh tật hiệu quả hơn.

Lối sống ít vận động có thể dẫn đến phản ứng miễn dịch suy yếu, khiến mọi người dễ bị cảm lạnh, cúm thông thường, thậm chí có khả năng làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư, do khả năng phát hiện, tiêu diệt các tế bào bất thường của hệ thống miễn dịch bị suy giảm.

8. Suy giảm nhận thức

Đây là một tác động nghiêm trọng khác của việc không hoạt động thể chất. Lối sống ít vận động có liên quan đến suy giảm nhận thức, tăng nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ, bệnh Alzheimer.

Tập thể dục thường xuyên giúp tăng cường sức khỏe não bộ bằng cách cải thiện lưu lượng máu, giảm viêm, kích thích sự phát triển của các kết nối thần kinh mới. Hoạt động thể chất thường xuyên giúp duy trì các chức năng nhận thức như trí nhớ, sự chú ý, kỹ năng giải quyết vấn đề. Nếu không hoạt động thể chất thường xuyên, các chức năng nhận thức này có thể suy giảm, dẫn đến giảm khả năng trí tuệ và sự độc lập trong cuộc sống sau này.

9. Ảnh hưởng tới sức khỏe tiêu hóa

Sức khỏe tiêu hóa cũng bị ảnh hưởng do thiếu hoạt động thể chất. Tập thể dục kích thích sự co bóp của ruột, hỗ trợ tiêu hóa hiệu quả, giảm nguy cơ táo bón cũng như các vấn đề về đường tiêu hóa khác.

Không hoạt động thể chất có thể làm chậm quá trình tiêu hóa, dẫn đến khó chịu, đầy hơi và nguy cơ mắc các bệnh như hội chứng ruột kích thích (IBS) cao hơn. Do đó, vận động thường xuyên là điều cần thiết để duy trì hệ thống tiêu hóa khỏe mạnh, đảm bảo nhu động ruột đều đặn.

10. Mất cân bằng nội tiết tố

Hoạt động thể chất giúp điều chỉnh các hormone, bao gồm insulin, cortisol và hormone tăng trưởng. Thiếu tập thể dục có thể dẫn đến mất cân bằng nội tiết tố, ảnh hưởng đến các quá trình này như: Quá trình trao đổi chất, tâm trạng đến sức khỏe sinh sản.

Ví dụ, nồng độ cortisol tăng cao do căng thẳng và không hoạt động có thể dẫn đến tăng cân, đặc biệt là quanh vùng bụng, làm gián đoạn giấc ngủ. Mất cân bằng nội tiết tố cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và chu kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ.