1. Ăn chay có tốt cho sức khỏe không?
Nhiều người băn khoăn khi lựa chọn ăn chay nhưng nhiều nghiên cứu đã cho thấy là ăn thực phẩm thực vật có thể giúp tăng cường sức khỏe, cho dù bạn có ăn chay hay không.
Lợi ích của chế độ ăn uống cân bằng dựa trên thực vật đã được chứng minh giúp cải thiện sức khỏe tim mạch, giảm cholesterol và giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2.
Chế độ ăn chay có xu hướng có ít calo hơn, hàm lượng chất béo bão hòa và cholesterol thấp hơn, đồng thời có nhiều chất xơ, kali và vitamin C hơn các chế độ ăn uống khác. Phần lớn người ăn chay cũng thường có thói quen lành mạnh hơn những người không ăn chay.
Theo ThS.BS Đặng Ngọc Hùng, Viện nghiên cứu và Tư vấn dinh dưỡng, ăn chay là một thuật ngữ chung cho một chế độ ăn kiêng không tiêu thụ thịt và các sản phẩm liên quan đến hoạt động giết mổ động vật.
Việc ăn chay bắt nguồn từ nhiều lý do khác nhau như tín ngưỡng, tôn giáo, sức khỏe... Ăn chay được chia thành nhiều chế độ ăn và hình thức ăn khác nhau.
Việc ăn đúng cách các loại thức ăn thực vật có lợi cho sức khỏe như giảm cân và hỗ trợ phòng ngừa các bệnh mạn tính liên quan đến chế độ ăn uống như: béo phì, tăng huyết áp, đái tháo đường, tim mạch, giảm nguy cơ ung thư.
Ăn chay đúng cách có lợi cho sức khỏe.
2. Một số kiểu ăn chay hiện nay
Hầu hết mọi người nghĩ về chế độ ăn chay chỉ đơn giản là ăn thực phẩm thực vật và không ăn thịt, các sản phẩm động vật. Nhưng trên thực tế, có rất nhiều kiểu ăn chay khác nhau và xu hướng ăn chay linh hoạt ngày càng tăng.
Ăn chay linh hoạt
Thuật ngữ "linh hoạt" dùng để mô tả những người bán chay hoặc những người ăn chủ yếu là ăn chay nhưng thỉnh thoảng ăn thịt.
Kiểu ăn chay này là một chế độ ăn linh hoạt và có phần đơn giản hơn so với các kiểu ăn chay truyền thống. Chế độ ăn này vẫn chú trọng vào thực vật, một lượng nhỏ đồ ăn chế biến từ động vật vẫn được cho phép.
Các nguyên tắc chính của kiểu ăn này bao gồm tiêu thụ các sản phẩm thực vật nguyên bản, coi thực vật là nguồn cung cấp protein chính cho cơ thể thay vì động vật, hạn chế đường và thực phẩm đã qua chế biến, thỉnh thoảng kết hợp thịt và các sản phẩm từ động vật
Ăn chay Pescetarian
Từ "Pescatarian" được dùng để mô tả những người kiêng ăn tất cả các loại thịt động vật ngoại trừ cá. Ngày càng có nhiều người áp dụng kiểu ăn này thường là vì lý do sức khỏe hoặc để làm bước đệm cho chế độ ăn chay hoàn toàn.
Người theo chế độ ăn chay Pescatarian sẽ ăn chay trường nhưng có ăn thêm cá (không ăn thịt). Cơ thể họ vẫn có thể được bổ sung đầy đủ protein từ trứng, sữa và nguồn thực vật như: đậu, đỗ, các loại hạt. Không những thế, người theo chế độ ăn này vẫn hấp thụ được đầy đủ lượng acid béo omega-3 nhờ thêm cá vào thực đơn.
Thuần chay
Là những người không ăn bất kỳ loại sản phẩm động vật nào bao gồm trứng, các sản phẩm từ sữa hoặc thực phẩm chế biến có chứa các thành phần này hoặc các thành phần có nguồn gốc động vật khác như gelatin, có nguồn gốc từ collagen động vật.
Nhiều người trong số họ cũng hạn chế ăn thực phẩm được làm từ các sản phẩm động vật ngay cả khi thực phẩm thành phẩm không có sản phẩm động vật. Ví dụ: một số loại đường được tạo ra từ than xương trong quá trình tẩy trắng và lọc; một số loại rượu vang có chất làm mịn như protein sữa, gelatin và lòng trắng trứng (được sử dụng trong quá trình chế biến rượu vang nhưng không phải là thành phần thực tế)…
Thậm chí, một số người theo chủ nghĩa thuần chay không tiêu thụ mật ong vì họ coi chúng là sản phẩm từ động vật. Có người còn tránh tiêu thụ các loại mỹ phẩm, quần áo hay giày dép có chiết xuất từ động vật hay được thử nghiệm trên động vật.
Thuần chay thô
Chế độ ăn thuần chay thô chỉ ăn thực phẩm tươi sống hoặc thực phẩm được đun nóng ở nhiệt độ 40 - 48 độ C. Xu hướng sử dụng thực phẩm dưới dạng này dựa trên niềm tin rằng thực phẩm nấu với nhiệt độ cao sẽ mất một lượng đáng kể giá trị dinh dưỡng và trở nên có hại cho cơ thể.
Kiểu ăn chay Lacto-ovo
Từ "lacto" xuất phát từ tiếng Latin có nghĩa là sữa; và "ovo" có nghĩa là trứng. Đây là kiểu ăn chay không ăn thịt bò, thịt lợn, thịt gia cầm, cá, động vật có vỏ hoặc thịt động vật dưới bất kỳ hình thức nào, nhưng lại ăn trứng và các sản phẩm từ sữa. Đây cũng là một trong những kiểu ăn chay linh hoạt phổ biến phù hợp với nhiều người.
Kiểu ăn chay Lacto-ovo có thể sử dụng trứng.
3. Bạn chọn kiểu ăn chay nào?
Những người ăn chay có lý do để lựa chọn ăn chay cho dù đó là lý do sức khỏe, chán ăn thịt hay yêu động vật. Nếu bạn đang quyết định xem mình muốn ăn chay kiểu nào, điều đầu tiên cần xét đến tình trạng sức khỏe, nhu cầu dinh dưỡng và sở thích muốn ăn hoặc tránh những loại thực phẩm nào.
Theo ThS.BS Đặng Ngọc Hùng, việc ăn chay có nhiều cách ăn và chế độ ăn khác nhau tùy vào nhu cầu, hoàn cảnh, lý do... mà bạn lựa chọn chế độ ăn phù hợp với bản thân.
Khi lựa chọn ăn chay, bạn cần lưu ý những điều sau:
- Nên ăn đa dạng thực phẩm từ 15-20 loại khác nhau; nếu từ 20-30 loại thì rất tốt, chọn nhiều loại rau, củ trong một bữa ăn.
- Nếu có ăn trứng, uống sữa được thì sẽ cân bằng protein tốt hơn cho cơ thể.
- Cần bổ sung một số vi chất có thể thiếu trong chế độ ăn chay như: vitamin B12, canxi, kẽm, sắt, magie... theo tư vấn của chuyên gia dinh dưỡng.
- Một số trường hợp đang trong giai đoạn đặc biệt không nên ăn chay như: trẻ em, phụ nữ mang thai, cho con bú, bệnh nhân đang điều trị đặc biệt như hóa trị, sau phẫu thuật cần dinh dưỡng để phục hồi sức khỏe.
Theo suckhoedoisong.vn