Afghanistan: Cứ 2 giờ có 1 phụ nữ tử vong vì sinh con

Theo ước tính, có khoảng 40% phụ nữ Afghanistan sinh con tại nhà, nhưng con số này tăng lên 80% ở những vùng sâu xa, nơi họ thường sinh con với sự giúp đỡ của mẹ chồng hoặc đôi khi chỉ một mình.

Zubaida đi từ vùng ngoại ô nông thôn Khost ở miền đông Afghanistan để sinh con tại một bệnh viện phụ sản chuyên hỗ trợ những ca sinh phức tạp. Zubaida cho biết, dù vất vả và cực khổ khi vượt qua hành trình xa xôi nhưng vì lo sợ số phận của mình giống như những phụ nữ Afghanistan đang mang thai khác là có thể chết bất cứ lúc nào khi sinh con hoặc con nhỏ gặp nguy hiểm.

Zubaida nằm trong phòng hậu sản, vẫn chưa quen được sự nhộn nhịp xa lạ của bệnh viện. Cô may mắn sinh an toàn tại bệnh viện do tổ chức từ thiện y tế quốc tế Bác sĩ không biên giới điều hành (được biết đến với tên viết tắt bằng tiếng Pháp là MSF). Người mẹ trẻ kiệt sức vì sinh nở, nhưng cô cho biết cảm thấy nhẹ nhõm khi nhìn thấy đứa con sơ sinh còn yếu ớt của cô đang ngủ gần đó trong một chiếc cũi sắt bong tróc sơn, đôi mắt đứa trẻ được kẻ một lớp phấn su để xua đuổi ma quỷ.

"Nếu tôi sinh con tại nhà, có thể tôi hay con sẽ khó qua khỏi bởi có những biến chứng” - Zubaida cho biết.

Trước khi Taliban trở lại nắm quyền vào tháng 8/2021, phụ nữ đôi khi phải đi đến bệnh viện để sinh con. Nhưng giờ đây, với sự cai trị của Taliban và những hạn chế áp đặt, phụ nữ phải tự sinh con tại nhà

Tại Afghanistan, không phải tất cả phụ nữ đều may mắn như Zubaida. Therese Tuyisabingere, trưởng bộ phận hộ sinh tại MSF, thủ phủ của tỉnh Khost, cho biết: “Đôi khi chúng tôi tiếp nhận những bệnh nhân đến quá muộn nên không thể cứu mạng họ”.

Cơ sở này đón nhận 20.000 trẻ sơ sinh mỗi năm, gần một nửa số trẻ sinh ra từ những trường hợp mang thai có nguy cơ cao và phức tạp, nhiều trường hợp liên quan đến những bà mẹ chưa được khám sức khỏe thai kỳ.

Tuyisabingere cho biết: “Đây là một thách thức lớn đối với chúng tôi để cứu sống mọi người".

Tuyisabingere và khoảng 100 nữ hộ sinh tại phòng khám đang ở tuyến đầu của cuộc chiến nhằm giảm tỷ lệ tử vong bà mẹ ở Afghanistan - nơi mỗi ca sinh nở đều ẩn chứa những rủi ro lớn và tỷ lệ phụ nữ chết khi chuyển dạ ngày càng gia tăng.

Stephane Dujarric, người phát ngôn của Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres, cho biết Afghanistan là một trong những quốc gia có tỷ lệ tử vong khi sinh con cao nhất trên thế giới - cứ 2 giờ lại có 1 phụ nữ tử vong.

Terje Watterdal, Giám đốc Quốc gia của tổ chức phi lợi nhuận (NAC) cho biết: “Rất nhiều bác sĩ phụ khoa đã rời khỏi đất nước”. Ông nói thêm, chính quyền Taliban cũng muốn xóa bỏ các nhóm y tế cộng đồng đến thăm phụ nữ vì “họ không thể kiểm soát" .

Theo số liệu mới nhất của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), từ năm 2017, cứ 100.000 ca sinh sống ở Afghanistan thì có 638 phụ nữ chết, so với 19 ca ở Hoa Kỳ.

Terje Watterdal, Giám đốc quốc gia của Ủy ban phi lợi nhuận Na Uy Afghanistan (NAC), cho biết tại những vùng xa xôi của đất nước, tỷ lệ phụ nữ tử vong khi chuyển dạ còn cao hơn. "Có khoảng 5.000 ca tử vong bà mẹ trên 100.000 ca sinh ở những vùng xa xôi của đất nước. Hình ảnh những ông chồng cõng vợ trên vai, còn phụ nữ chết trên núi khi cố gắng đến bệnh viện là thường xuyên xảy ra".

Dưới thời chính phủ Taliban, phụ nữ bị hạn chế khả năng tiếp cận giáo dục, y tế ở mức độ nghiêm trọng, nhiều gia đình không muốn cho phụ nữ đến gặp bác sĩ nam.

Việc tiếp cận dịch vụ chăm sóc trước và sau sinh của phụ nữ luôn rất phức tạp. "Ngày nay mọi chuyện thậm chí còn phức tạp hơn'', Filipe Ribeiro, Giám đốc MSF tại Afghanistan cho biết.

Noor Khanum Ahmadzai, điều phối viên y tế của tổ chức phi chính phủ Terre des Hommes ở Kabul, cho biết căng thẳng tài chính đối với các gia đình trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế của đất nước làm tăng rủi ro tử vong của người mẹ. Ahmadzai cho biết, nhiều phụ nữ từng làm việc ở khu vực công giờ phải sinh con tại nhà vì họ không có tiền

Tại các bệnh viện công - các nữ hộ sinh phải làm việc quá sức và được trả lương thấp, phụ nữ phải tự mang theo thuốc. Chi phí sinh khoảng 2.000 Afghani (29 USD) - một khoản tiền đáng kể đối với nhiều gia đình.

Islam Bibi cho biết, cô mang thai 3 và không được thăm khám trong thai kỳ vì không có tiền. Đến ngày sinh, cô đã đến cơ sở MSF ở Khost trong cơn đau khủng khiếp. "Tôi và chồng không có tiền. Người ta bảo tôi: ''Hãy đến bệnh viện này, họ làm mọi thứ miễn phí'", người phụ nữ 38 tuổi cho biết.

Tania Allekotte, một bác sĩ phụ khoa của MSF đến từ Argentina, cho biết tình trạng đa thai như trường hợp của Bibi Islam là phổ biến.

Tại Afghanistan, trung bình mỗi phụ nữ có 6 đứa con. Nhưng việc mang thai nhiều lần, sinh mổ nhiều lần hoặc không được thăm khám, theo dõi thai kỳ làm tăng nguy cơ tử vong người mẹ.

Phụ nữ Afghanistan phải đối diện với những thiệt thòi từ khi còn bé cho đến khi kết hôn, sinh con.

Không được chăm sóc thai kỳ, cuộc sống khó khăn, khốn khó của người mẹ khiến nhiều trẻ sinh ra yếu ớt. Ở Afghanistan, cứ 100 trẻ sơ sinh thì có 4 trẻ chết trong tháng đầu tiên sau khi sinh, chiếm gần 50% tỷ lệ tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi. Afghanistan từ lâu đã phải chịu một số tỷ lệ tử vong bà mẹ và trẻ sơ sinh cao nhất thế giới.

Theo phụ nữ TPHCM