Cà độc dược còn có tên gọi là mạn đà la (hoa trắng); cà điên, cà lục dược (Tày); sùa tũa (Mèo); hìa kia piếu (Dao). Tên khoa học: Datura metel, thuộc họ Cà (Solanaceae).
Trong cây (ở lá và hạt có hàm lượng cao nhất) có chứa nhiều alcanoid (hàm lượng toàn phần từ 0,2-0,5%), chủ yếu là scopolamin, còn có hyoscyamin, atropin và các saponin, flavonoit, tanin... với số lượng không đáng kể.
Tác dụng dược lý chủ yếu là do các alcanoid làm giãn phế quản, giãn đồng tử, giảm nhu động ruột và bao tử nếu những cơ quan này co thắt, làm khô nước bọt, dịch vị, mồ hôi.
Trong y học cổ truyền Trung Hoa, nó là một trong 50 vị thuốc cơ bản, với tên gọi Dương kim hoa.
Theo Đông y, hoa cà độc dược có vị cay, tính ôn, có độc, gây tê dại có khi phát điên (nên gọi là cà điên), qui kinh vào tâm, phế, có tác dụng ngừa suyễn, giảm ho, chống đau, chống co giật, phong thấp đau nhức. Lá là vị thuốc ngừa cơn hen, giảm đau bao tử, chống say tàu xe.
Ngoài ra còn điều trị phong tê thấp, đau dây thần kinh toạ, đau răng... Người ta thường dùng lá cuộn thành điếu hay thái nhỏ vấn thành điếu thuốc để hút (chữa ho, hạ cơn hen suyễn, mỗi ngày dùng 1-1,5g dược liệu khô), dùng lá hơ nóng đắp điều trị đau nhức, tê thấp, hoặc phơi khô tán bột mịn để dùng dần.
1. Một số bài thuốc chữa bệnh có cà độc dược
- Chữa hen suyễn lâu năm: Dùng hoa hay lá cà độc dược phơi khô, thái nhỏ, cuốn với giấy như điếu thuốc lá, cho bệnh nhân hút để hạ cơn hen. Chỉ được dùng 1-1,5g/ngày.
- Điều trị phong tê thấp, đau dây thần kinh toạ: Dùng lá cà độc dược hơ nóng đắp lên vùng bị tổn thương.
- Chữa phong thấp sưng chân và bệnh trĩ lòi dom: Dùng lá hay rễ cây cà độc dược nấu nước ngâm, rửa.
- Hạt cà độc dược: Được dùng trong các thuốc gây tê để mổ (phẫu thuật).
Cây cà độc dược.
2. Những lưu ý khi dùng cà độc dược
- Phòng tránh ngộ độc: Vì cây có độc tính cao nên chỉ dùng theo sự hướng dẫn của thầy thuốc. Khi bị ngộ độc, có hiện tượng giãn đồng tử, mờ mắt, tim đập nhanh, giãn phế quản, môi miệng khô, khô cổ đến mức không nuốt và không nói được. Chất độc tác động vào hệ thần kinh trung ương, có thể gây tử vong do hôn mê, vì vậy phải đặc biệt lưu ý.
- Dùng dè dặt: Nên sử dụng cà độc dược từng bước một để tránh ngộ độc vì quá liều (đặc biệt đối với người tạng nhiệt hoặc thể lực yếu).
Theo suckhoedoisong.vn