Mất khứu giác (tiếng anh là: Anosmia) được mô tả là tình trạng mất một phần hoặc toàn bộ khứu giác trong thời gian tạm thời hay vĩnh viễn. Các tình trạng sức khỏe có thể là thông thường hoặc nghiêm trọng và ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của người bệnh.
1. Nguyên nhân gây mất khứu giác là gì?
Chứng mất khứu giác thường đặc trưng bởi tình trạng sưng tấy hoặc tắc nghẽn ở mũi khiến hệ thống gửi tín hiệu về mùi lên não gặp trục trặc. Có một số nguyên nhân phổ biến có thể phân loại gây ra chứng mất khứu giác bao gồm:
1.1. Niêm mạc mũi (màng nhầy) bị kích thích
Niêm mạc mũi bị kích thích có thể là kết quả của:
- Viêm xoang cấp tính và mãn tính
- Cảm lạnh thông thường, cúm
Virus gây cảm lạnh thông thường và cúm (cúm) lây nhiễm sang người qua mũi và miệng. Những bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên gây sưng mũi. Và chúng thậm chí có thể làm hỏng niêm mạc mũi đến mức một số người mất khứu giác trong nhiều năm. Nhưng điều này hiếm khi xảy ra và hầu hết mọi người thường hồi phục sau 7 - 10 ngày, khi nhiễm trùng đã hết.
    |
 |
| Cảm lạnh thông thường, cúm thường gây ra mất vị giác và khứu giác tạm thời (Ảnh: Internet) |
- Hút thuốc
Hút thuốc lá có liên quan tới nguy cơ suy giảm khứu giác và vị giác cũng như tăng nguy cơ phát triển polyp mũi khiến bạn gặp khó khăn trong việc nhận biết mùi hơn.
- Dị ứng chẳng hạn như viêm mũi dị ứng
Nếu bạn đã từng bị dị ứng với phấn hoa, vật nuôi hoặc bụi, bạn sẽ nhận thấy những triệu chứng này giống với cảm lạnh đến mức nào. Hắt hơi, sổ mũi và nghẹt mũi đều có thể dẫn đến các vấn đề về khứu giác. Bạn bị dị ứng càng lâu - và các triệu chứng của bạn càng nghiêm trọng - bạn càng có nhiều khả năng bị mất khứu giác.
Thông thường, dị ứng gây hắt hơi, nghẹt mũi và ho. Nhưng chúng không gây sốt hay đau nhức cơ thể. Nếu bạn gặp phải các triệu chứng như thế này thì nhiều khả năng bạn đang có nguy cơ bị bệnh cúm hoặc Covid-19.
- Nghẹt mũi mãn tính không liên quan tới dị ứng (viêm mũi không dị ứng)
- Covid-19
Những tình trạng này có thể khiến bạn mất khứu giác tạm thời, khi bệnh lui thì chứng mất khứu giác cũng sẽ biến mất.
1.2. Tắc nghẽn mũi
Mất khứu giác đôi khi xảy ra do mũi có "vật" gì đó ngăn chặn sự thông khí trong mũi, điều này có thể bao gồm:
- Khối u trong mũi
|
 |
| Tắc nghẽn đường mũi là nguyên nhân gây mất khứu giác (Ảnh: Internet) |
- Polyp mũi (những khối u nhỏ không phải ung thư ở mũi và xoang làm tắc nghẽn đường mũi)
- Biến dạng xương bên trong mũi hoặc vẹo vách ngăn mũi.
1.3. Tổn thương não hoặc thần kinh
Cơ quan thụ cảm tại mũi có nhiệm vụ gửi thông tin qua các dây thần kinh tới não. Mất khứu giác có thể xảy ra nếu bất kì phần nào của con đường dẫn truyền này bị tổn thương. Các nguyên nhân có thể là:
- Tuổi tác, sau 60 tuổi khứu giác thường bắt đầu suy giảm chức năng
- Bệnh Alzheimer
- Khối u não
- Vấn đề nội tiết tố
- Suy giáp
- Thuốc, bao gồm một số loại thuốc kháng sinh, thuốc chống trầm cảm, thuốc trợ tim, thuốc kháng histamine và thuốc cao huyết áp
- Bệnh đa xơ cứng
- Bệnh Parkinson
- Tâm thần phân liệt
- Bệnh động kinh
- Bệnh tiểu đường
- Tiếp xúc với hóa chất gây bỏng trong mũi hoặc các hóa chất độc hại như thuốc trừ sâu
- Chấn thương não hoặc đầu
|
 |
| Tuỳ vào nguyên nhân gây mất khứu giác là gì sẽ có cách điều trị khác nhau (Ảnh: Internet) |
- Phẫu thuật não
- Suy dinh dưỡng và thiếu vitamin
- Điều trị bằng tia xạ trong ung thư đầu cổ
- Nghiện rượu trong thời gian dài
- Đột quỵ
- Phình động mạch não
- Hội chứng Kallmann
- Hội chứng Klinefelter
- Paget xương
- Chứng mất trí nhớ thể Lewy
- Sử dụng thuốc xịt mũi có chứa kẽm
- Thiếu kẽm...
Trong một số trường hợp hiếm hoi thì mất khứu giác bẩm sinh có thể do di truyền.
2. Chẩn đoán mất khứu giác
Để xác định nguyên nhân mất khứu giác do đâu bác sĩ sẽ kiểm tra mũi, khám sức khỏe toàn diện và thăm hỏi về tiền sử sức khỏe của bạn cũng như các triệu chứng sẵn có. Nếu cần thiết, bác sĩ cũng có thể chỉ định bạn thực hiện một hoặc một số kiểm tra hình ảnh như chụp CT, chụp MRI, X-quang hộp sọ và nội soi mũi để kiểm tra rõ hơn.
Điều bệnh nhân bị mất khứu giác cần nhớ khi thăm khám tại các cơ sở y tế là nói cho bác sĩ biết về thời điểm bạn bắt đầu gặp khó khăn trong việc ngửi mùi, thời gian mất khứu giác kéo dài bao lâu - tạm thời hay mãn tính, bạn có các triệu chứng khác kèm theo như mất vị giác, chóng mặt, khó thở, lú lẫn... hay không.
3. Mất khứu giác có nguy hiểm không?
Chứng mất khứu giác có thể khiến người bệnh gặp phải một số biến chứng như:
- Mất hứng thú với đồ ăn và việc ăn uống dẫn tới suy dinh dưỡng và tụt cân
- Tăng nguy cơ ngộ độc thực phẩm do gặp khó khăn nhận biết mùi thực phẩm hỏng ở những trường hợp khó quan sát bằng mắt thường
- Tăng nguy cơ gặp các tai nạn liên quan tới khói lửa, khí thải tự nhiên hoặc hóa chất độc hại.
Tuỳ vào nguyên nhân gây mất khứu giác là gì mà các biến chứng ảnh hưởng tới sức khỏe của vấn đề mất khứu giác có nguy hiểm không cũng khác nhau.
4. Vậy mất khứu giác có chữa được không?
Như đã nói ở trên, dựa vào nguyên nhân gây mất khứu giác là gì mà bác sĩ sẽ có chỉ định phù hợp. Thông thường, mất khứu giác xảy ra do tác dụng phụ của nhiều vấn đề y tế phổ biến. Bạn sẽ ngửi lại được mùi sau khi các nguyên nhân cơ bản biến mất.
|
 |
| Bạn sẽ ngửi lại được mùi sau khi các nguyên nhân cơ bản biến mất (Ảnh: Internet) |
Nếu nghẹt mũi do cảm lạnh hoặc dị ứng là nguyên nhân gây mất khứu giác thì thường không cần điều trị và triệu chứng sẽ tự thuyên giảm. Việc sử dụng thuốc thông mũi không kê đơn trong khoảng thời gian ngắn có thể giúp bạn hít thở dễ dàng hơn. Hoặc vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý có thể giúp ích nếu tình trạng mất khứu giác là hệ quả của nhiễm trùng hoặc dị ứng.
Tuy nhiên nếu tình trạng tác nghẽn mũi trở nên nghiêm trọng hơn hoặc không biến mất sau vài ngày, hãy thăm khám bác sĩ bởi bạn có thể bị nhiễm trùng và cần dùng kháng sinh hay do một bệnh lý tiềm ẩn khác.
Nếu bạn mất khứu giác hoặc vị giác sau chấn thương đầu, bạn thường phục hồi những giác quan đó trong vòng vài tháng. Nhưng đôi khi mất vị giác và khứu giác có thể tồn tại vĩnh viễn.
Polyp mũi hoặc khối u mũi gây tắc nghẽn đôi khi cần phẫu thuật để loại bỏ chướng ngại và lấy lại khứu giác.
Nếu bạn cho rằng mình mất khứu giác do tác dụng phụ của loại thuốc đang được chỉ định, hãy nói chuyện với bác sĩ để xem xét lựa chọn điều trị khác hoặc giảm liều. Tuy nhiên, bạn không được tự ý ngừng thuốc khi chưa có sự đồng ý của bác sĩ.
Đối với chứng mất khứu giác do tuổi tác thì thật không may là không có cách điều trị. Hãy sống chung bằng cách áp dụng một số biện pháp hỗ trợ để chất lượng cuộc sống không bị suy giảm như lắp đặt hệ thống báo khói lửa, hạn chế sử dụng thức ăn thừa hoặc không bảo quản trong tủ lạnh...
Nếu bạn có thói quen hút thuốc lá và nghiện rượu, hãy hạn chế hoặc tốt hơn hết là bỏ thuốc lá và rượu bia để nhận được nhiều lợi ích sức khỏe hơn.
Hãy thăm khám bác sĩ nếu tình trạng mất khứu giác của bạn không trở lại bình thường sau vài tuần.
Châu Anh/Nguồn: WebMD, Healthline