Covid-19 đã xuất hiện và gây đại dịch cho toàn cầu gần hai năm. Trong suốt thời gian đó, giới nghiên cứu liên tục khám phá thêm nhiều điều mới về SARS-CoV-2, kháng thể chống lại nó và di chứng ở những người đã khỏi bệnh.
Những người đặc biệt của cộng đồng
Cuối năm 2020, cái tên John Hollis (54 tuổi, ở Mỹ) trở thành hiện tượng lạ trong cộng đồng khoa học bởi dòng máu đặc biệt. Ông được xem là một trong số những người hiếm hoi trên thế giới tự đánh bại Covid-19.
Theo CNBC, máu của ông Hollis chứa siêu kháng thể vô hiệu hóa được virus SARS-CoV-2. Ngay cả khi pha loãng 10.000 lần, dòng máu này vẫn chống lại được Covid-19. Nhờ siêu kháng thể này, cơ thể Hollis miễn dịch mãi mãi với nCoV.
Tháng 6/2020, tạp chí Nature đăng tải nghiên cứu do Viện Quốc gia về Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm (NIAID) của Viện Y tế Quốc gia Mỹ tài trợ. Nghiên cứu này phát hiện hiện tượng người mang siêu kháng thể rất hiếm. Chỉ 5% bệnh nhân Covid-19 mang dòng máu này.
Ông John Hollis mang trong mình dòng máu siêu hiếm, kháng lại được nCoV. Ảnh: CNBC.
Ngày càng nhiều nghiên cứu phát hiện các cá thể đặc biệt trong cộng đồng. Cách thức họ đánh bại Covid-19 cũng rất khác nhau.
Cuối tháng 7, theo Scitech Daily, khi Công ty dược phẩm GlaxoSmithKline và Công ty Vir Biotechnology (Singapore) nghiên cứu thuốc kháng thể sotrovimab, họ phát hiện một số bệnh nhân khỏi SARS (đợt dịch bùng phát năm 2002, 2003) có kháng thể vô hiệu hóa mọi biến chủng nCoV.
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature, dưới sự hợp tác của Công ty dược phẩm GlaxoSmithKline, Công ty Vir Biotechnology (Singapore) và các nhà khoa học tại Berkeley Lab's Advanced Light Source (Mỹ).
Nhóm tác giả phát hiện kháng thể chống được mọi biến chủng nCoV chứa trong máu của một bệnh nhân đã khỏi SARS sau khi đại dịch bùng phát vào năm 2003. Nó được gọi với cái tên S309.
Kháng thể này vô hiệu hóa tất cả biến chủng hiện có của SARS-CoV-2, bao gồm những chủng đáng lo ngại mà nhiều chuyên gia trên thế giới từng cảnh báo có thể làm vaccine kém hiệu quả.
Kháng thể là các protein hình chữ Y trong máu, có nhiệm vụ tiêu diệt kẻ lạ mặt như virus, vi khuẩn xâm nhập. Ảnh: Sciences News.
Đầu tháng 7, nhóm tác giả Trung Quốc, Mỹ, Nam Phi, công bố trên tạp chí Science về siêu kháng thể chống được 23 biến chủng nCoV.
Siêu kháng thể được tìm thấy có khả năng vô hiệu hóa hàng loạt biến chủng nCoV, ngay cả ở nồng độ phân tử siêu nhỏ. Ngoài ra, trong môi trường ống nghiệm, các siêu kháng thể kết hợp với nhau có thể giảm nguy cơ sinh đột biến của nCoV.
Theo Medical News, các nhà khoa học xác định được siêu kháng thể này từ mẫu huyết tương của những bệnh nhân Covid-19 đã khỏi bệnh. Nhóm chuyên gia đã phân lập, xác định đặc tính kháng thể chống lại miền liên kết thụ thể từ những bệnh nhân đã khỏi Covid-19.
Các kháng thể được phân lập từ 4 bệnh nhân hiến tặng huyết tương. Họ bị nhiễm biến chủng nCoV Washington (WA-1) - chủng lưu hành tại Mỹ.
Bốn kháng thể trung hòa rất mạnh, nhắm thẳng vào miền thụ thể liên kết tăng đột biến. Ngay cả ở cấp độ nano, chúng cũng gây sức ép và bất hoạt nCoV, ngăn virus sản sinh đột biến. Vì vậy, các tác giả ví chúng là những "siêu kháng thể" tự nhiên.
Đặc biệt, 3 trong 4 thử nghiệm cho thấy chúng bất hoạt 13 biến chủng được Tổ chức Y tế Thế giới xếp vào nhóm quan tâm/đáng quan ngại như Alpha (B.1.1.7), Beta (B.1.351), Gamma (P.1/P.2), Delta (B.1.617/B.1617.1/B/1.617.2), B.1.427, B.1.429, B.1.526...
Vaccine cộng hưởng và tạo các siêu kháng thể mạnh mẽ
Mới đây, theo NPR, các nhà khoa học tiếp tục phát hiện “khả năng miễn dịch siêu phàm” với biến chủng ở một số người. Đây không phải lần đầu tiên giới nghiên cứu tìm ra những "viên đạn bạc" trong cuộc chiến chống lại nCoV.
Trong nhiều tháng qua, hàng loạt nghiên cứu đã phát hiện một số người có phản ứng miễn dịch rất mạnh mẽ chống lại nCoV. Cơ thể của họ tạo ra lượng kháng thể cao, linh hoạt, thậm chí vô hiệu hóa được các biến chủng đang lưu hành trên thế giới và có thể xuất hiện trong tương lai.
Nhà virus học Paul Bieniasz, Đại học Rockefeller, Mỹ, người dẫn đầu một trong các nghiên cứu về vấn đề trên, cho hay: “Những người này rất đặc biệt, có thể nói họ miễn nhiễm với tất cả biến chủng của SARS-CoV-2”.
Trong nghiên cứu đăng tải trên Biorxiv ngày 8/8, ông Bieniasz và các đồng nghiệp tìm thấy những ở nhiều người khỏi Covid-19 loại kháng thể mạnh mẽ. Họ bị nhiễm nCoV vào năm 2020, sau đó được tiêm vaccine Covid-19 điều chế theo công nghệ mRNA vào năm nay.
Hình minh họa các kháng thể tấn công một hạt nCoV. Ảnh: Christoph Burgstedt/Science Photo Library.
Kháng thể của họ giúp bảo vệ trước 20 biến chủng của nCoV, đặc biệt là 6 biến chủng mới. Trong đó, một số biến chủng được Tổ chức Y tế Thế giới xếp vào nhóm đáng quan ngại (VOCs) như Beta, Delta. Kháng thể này cũng có tác dụng mạnh với nhiều loại virus liên quan SARS-CoV-2 như SARS-CoV-1.
Theo nhà virus học Theodora Hatziionaou, Đại học Rockefeller, đồng tác giả, “những người đó phản ứng đáng kinh ngạc với vaccine Covid-19”. Bà cho rằng họ đang ở trạng thái tốt nhất, là “viên đạn bạc” chống lại virus.
“Các kháng thể trong máu của họ thậm chí vô hiệu hóa được chủng virus corona đầu tiên - SARS-CoV-1 - đã xuất hiện cách đây 20 năm. Chủng virus này rất khác nCoV hiện tại”, vị chuyên gia nói thêm.
Những trường hợp đặc biệt trên được nhà virus học Shane Crotty, Viện Miễn dịch học La Jolla, Mỹ, gọi là “bệnh nhân có miễn dịch lai” hay “người có khả năng miễn dịch siêu phàm”.
Trong bài viết đăng tải hồi tháng 6 trên tạp chí Science, vị chuyên gia giải thích họ có được kháng thể bảo vệ mạnh mẽ là nhờ sự kết hợp giữa miễn dịch tự nhiên và miễn dịch do vaccine tạo ra. Và điều mà chúng ta nhìn thấy được là phản ứng miễn dịch tốt hơn ngoài kỳ vọng.
Hiện tại, nhóm chuyên gia chỉ nghiên cứu hiện tượng với một vài bệnh nhân. Do đó, bà chưa thể khẳng định liệu tất cả F0 khỏi Covid-19 và tiêm vaccine mRNA đều có được siêu kháng thể này hay không.
Các chuyên gia cho rằng tiêm vaccine Covid-19 vẫn là chìa khóa để cuộc sống sớm trở lại bình thường. Ảnh: Wabe.
Bà Hatziioannou cho rằng hiện tượng khá phổ biến. Nghiên cứu báo cáo dữ liệu trên 14 bệnh nhân. Và với từng F0 mà họ theo dõi, vị chuyên gia cho biết họ đều phát hiện “khả năng miễn dịch siêu phàm”, tương đương tỷ lệ 100%.
Một nghiên cứu khác công bố vào tháng 8 trên tạp chí y khoa New England cũng phân tích kháng thể ở người bị nhiễm SARS vào năm 2002 hoặc 2003 sau đó được tiêm vaccine mRNA vào năm nay.
Các mẫu phân tích gồm 10 huyết thanh thu được từ 10 người khỏi SARS ở Singapore, thời gian lấy mẫu vào năm 2012 hoặc 2020, trước khi họ tiêm vaccine vào tháng 1. Kết quả so sánh với những người được tiêm vaccine Pfizer cho thấy các F0 khỏi SARS tạo kháng thể cao. Các kháng thể này có thể vô hiệu hóa toàn bộ biến chủng và virus giống SARS.
Theo Zing