Trong hơn một thập kỷ vừa qua, các bác sĩ nhãn khoa đã điều trị bệnh thoái hóa điểm vàng do tuổi tác (AMD) thể ướt bằng cách tiêm định kỳ nội nhãn và AMD thể khô bằng các vitamin có các chống oxy hóa mạnh. Những phương pháp điều trị mang tính đột phá này, lần đầu tiên đã mang lại hy vọng căn bệnh đe dọa thị lực này có thể chậm lại diễn tiến và trong một số trường hợp dừng lại hoặc thậm chí có cải thiện. Cuộc cách mạng trong điều trị AMD đang có những phát kiến hấp dẫn.
Những nghiên cứu mới nhất rất đa dạng, sinh động và gợi mở tới một tương lai, trong đó các bác sĩ nhãn khoa sẽ có nhiều lựa chọn hiệu quả hơn để bảo vệ bệnh nhân khỏi bị mù do AMD. Dưới đây là danh sách các phương pháp điều trị AMD hứa hẹn nhất đang được triển khai.
Thoái hóa hoàng điểm (AMD) là căn bệnh có thể gây mù lòa
Phương pháp điều trị mới cho AMD ướt
AMD thể ướt phát triển khi các mạch máu mới, bất thường phát triển dưới võng mạc và rò rỉ máu hoặc các dịch lỏng khác. Người ta sẽ mất thị lực nhanh hơn với AMD thể ướt so với AMD thể khô.
Khoảng 15 năm trước, các nhà khoa học đã tạo ra các loại thuốc can thiệp vào quá trình này bằng cách ngăn chặn một loại protein có tên là yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu (VEGF). Trước khi tạo ra cái gọi là thuốc chống VEGF này, những người bị AMD thể ướt gần như chắc chắn bị suy giảm thị lực nghiêm trọng hoặc mù lòa.
Sau đó, vào năm 2005, các loại thuốc chống VEGF đã thành công trong cứu chữa những bệnh nhân bị AMD thể ướt. Những loại thuốc này làm ổn định hoặc cải thiện thị lực ở đại đa số bệnh nhân nhưng chúng phải được tiêm vào mắt một cách thường xuyên.
Trong khi các thử nghiệm lâm sàng cho thấy việc tiêm thuốc chống VEGF đã cho phép hơn 90% bệnh nhân giữ được thị lực của họ thì trên thực tế, tỷ lệ này là gần 50%. Đó là bởi vì mọi người đã không được tiêm thường xuyên như họ nên làm. Vấn đề là hầu hết mọi người cần tiêm một hoặc hai tháng một lần để duy trì thị lực. Đây có thể là một lịch trình khó thực hiện đối với nhiều bệnh nhân lớn tuổi vốn đang phải vật lộn với các căn bệnh khác và phụ thuộc vào người nhà để đưa họ đến thăm khám nhãn khoa.
Một số nghiên cứu khá thú vị hiện nay khám phá các lựa chọn thay thế cho việc tiêm thường xuyên. Đó không chỉ là sự tiện lợi mà còn là hy vọng có một phương pháp điều trị phù hợp hơn, giúp mọi người giữ được thị lực tốt hơn.
Liệu pháp gen cho AMD thể ướt
Liệu pháp gen là một giải pháp thay thế đầy hứa hẹn thay cho việc tiêm thuốc vào mắt đang diễn ra, sử dụng các sản phẩm Eyelea, Lucentis và Avastin. Mục tiêu của liệu pháp gen là cung cấp phương pháp điều trị 'một lần là xong' bằng cách giúp mắt tự tạo ra thuốc kháng VEGF. Hai phương pháp khác nhau đang được nghiên cứu. Một phương pháp áp dụng liệu pháp gen tiêm dưới võng mạc trong một quy trình phẫu thuật. Phương pháp tiêm vào mắt giống như một phương pháp điều trị chống VEGF thông thường và được thực hiện tại phòng mạch.
Có nhiều các dược phẩm khác nhau đang được nghiên cứu hy vọng là ứng của viên cho cả AMD thể ướt và AMD thể khô. Bất chấp những hứa hẹn của liệu pháp gen, hiệu quả lâu dài của nó vẫn còn phải xem xét. Phương pháp điều trị kiểu như vậy có thể rất tốn kém và có thể không phù hợp với tất cả mọi người bệnh.
Thuốc điều trị đa nguyên nhân gây ra AMD thể ướt
Các phương pháp điều trị chống VEGF có hiệu quả vì chúng nhắm vào một yếu tố chính góp phần gây ra AMD thể ướt: VEGF. Nhưng nếu một loại thuốc có thể điều trị hai nguyên nhân cơ bản của AMD thì sao? Đó là ý tưởng đằng sau loại thuốc Faricimab, đã được FDA chấp thuận cho bệnh AMD và phù hoàng điểm do tiểu đường, được bán dưới tên thương mại Vabysmo. Nó nhắm tới 2 mục tiêu: VEGF và protein angiopoietin-2. Thuốc được tiêm vào mắt giống như một phương pháp điều trị chống VEGF thông thường nhưng tác dụng kéo dài lâu hơn so với các phương pháp điều trị trước đó. Nghiên cứu mới nhất cho thấy hầu hết bệnh nhân có thể trải qua ít nhất 3 tháng giữa các lần điều trị và gần một nửa số bệnh nhân có thể kéo dài tới 4 tháng.
Cũng có thể kết hợp hai loại thuốc và tấn công AMD ướt bằng một cú đấm kép. Những kết hợp này có thể cải thiện tầm nhìn và làm cho thời gian tiêm kéo dài hơn. OPT-302 của Opthea hiện đang được thử nghiệm lâm sàng và đã được chứng minh là có kết quả tốt hơn so với các phương pháp điều trị chống VEGF đơn thuần.
Phương pháp điều trị mới cho AMD khô
Khoảng 8 trong số 10 người bị AMD có thể khô. AMD thể khô xảy ra khi các thành phần của điểm vàng mỏng đi theo tuổi tác và các khối protein nhỏ gọi là Drusen phát triển. Bạn dần mất đi trường nhìn trung tâm. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng, AMD thể khô được coi là giai đoạn sớm, trung gian hoặc muộn.
Đối với những người mắc thể trung gian, một công thức chứa các vitamin chống oxy hóa được gọi là công thức AREDS2 có thể giúp giảm nguy cơ mất thị lực. Nhưng đối với những người bị AMD giai đoạn cuối, còn được gọi là teo dạng bản đồ (GA), không có phương pháp điều trị nào khả dĩ. Tuy nhiên, có một số thử nghiệm lâm sàng đầy hứa hẹn đang được tiến hành.
Những phương pháp mới sẽ giúp các bác sĩ nhãn khoa có nhiều lựa chọn hiệu quả hơn để điều trị cho bệnh nhân AMD. Ảnh minh họa
Phương pháp điều trị AMD thể khô nhắm vào hệ thống miễn dịch
Một phần của hệ thống miễn dịch được gọi là "chuỗi bổ thể" từ lâu đã được xác định là thủ phạm gây ra AMD. Hai loại thuốc mới nhắm vào chuỗi bổ sung và ngăn không cho nó tấn công võng mạc gần đây đã tiến tới các thử nghiệm lâm sàng giai đoạn cuối. Một (pegcetacoplan, APL-2) nhắm đến một loại protein bổ sung có tên là C3, ứng cử viên thuốc còn lại (Zimura, avacincaptad pegol) nhắm đến một loại protein khác trong dòng thác, C5. Giống như các phương pháp điều trị AMD thể ướt hiện có, những loại thuốc này được tiêm trực tiếp vào mắt bệnh nhân. Họ đã hoàn thành các thử nghiệm lâm sàng và có thể được phê duyệt vào năm 2023.
Thay thế các tế bào thị giác ở những người bị AMD thể khô
Một lĩnh vực khác đang được nghiên cứu là khả năng thay thế một số tế bào bắt đầu chết trong bệnh AMD thể khô giai đoạn cuối. Các tế bào gốc có thể thay thế các tế bào võng mạc đã bị tiêu diệt bởi căn bệnh này. Các bác sĩ đang nghĩ ra cách để ghép những tế bào gốc này vào mắt. Một chiến lược là xếp lớp các tế bào gốc trên các giàn phơi mỏng. Một thủ thuật khác là đưa các tế bào vào một hỗn dịch lỏng có thể được tiêm dưới võng mạc. Các tế bào gốc đã được thử nghiệm trong các thử nghiệm lâm sàng qui mô nhỏ và chúng không có tác dụng phụ ngoài mong muốn. Có thể mất khoảng 10 đến 15 năm để các liệu pháp này được hoàn chỉnh và chứng minh hiệu quả trên người.
Theo suckhoedoisong.vn