Say nắng - bài thuốc và cách xử trí

Khi ra ngoài trong thời tiết nóng cần mặc quần áo có khả năng chống nắng như áo dài tay, áo khoác có cổ... - V.PHƯƠNG

Dấu hiệu nhận biết say nắng

Bác sĩ Huỳnh Tấn Vũ, giảng viên Khoa Y học cổ truyền, Trường ĐH Y dược TP.HCM, cho biết: Khi lao động hoặc đi quá lâu ngoài trời nắng, nhiều tia nắng sẽ chiếu thẳng vào vùng cổ gáy. Dưới tác dụng liên tục của ánh nắng mặt trời gay gắt, trung tâm điều hòa thân nhiệt cơ thể sẽ bị chấn động làm rối loạn điều hòa thân nhiệt cùng với hiện tượng mất nước cấp của cơ thể.

Trong khi đó, say nắng là tình trạng mất nước toàn thể kèm theo rối loạn điều hòa thân nhiệt, rối loạn vận mạch mà bản chất là do trung tâm điều hòa thân nhiệt không thích ứng với điều kiện thời tiết xung quanh.

Khi nhiệt độ ngoài trời quá cao, cùng với việc phải phơi mình quá lâu dưới ánh nắng mặt trời hoặc phải làm việc trong điều kiện môi trường nhiệt độ cao nóng bức như hầm lò, trong phòng kín..., hoặc hoạt động thể lực quá sức ở người trẻ như chơi các môn thể thao cường độ cao, làm việc nặng nhọc kéo dài... sẽ dẫn đến hiện tượng lượng nhiệt sinh ra và lượng nhiệt hấp thu lớn hơn nhiều so với lượng nhiệt cơ thể tỏa ra môi trường xung quanh. Do đó trong say nắng, tình trạng mất nước toàn thể là chủ yếu.

Theo bác sĩ Vũ, dấu hiệu rõ ràng nhất để nhận biết say nắng, say nóng là tình trạng tăng thân nhiệt. Khi thân nhiệt tăng dẫn tới tăng quá trình đào thải mồ hôi làm cơ thể mất một lượng nước lớn, nếu không bù nước kịp thời sẽ làm giảm khối lượng tuần hoàn gây trụy tim mạch, rối loạn chất điện giải nặng có thể gây tử vong. Một yếu tố nguy cơ nữa khi nhiệt độ cơ thể tăng cao sẽ gây rối loạn hoạt động chức năng của rất nhiều cơ quan như tim mạch, hô hấp, thần kinh...

Bác sĩ Lê Anh Đức, Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Lào Cai, chia sẻ: Trẻ em hoặc người già là những đối tượng có khả năng điều nhiệt, thích nghi kém với nắng nóng, do đó sẽ dễ bị say nắng hơn. Ngoài ra người có sức khỏe kém, người làm việc liên tục ngoài trời nắng nóng mặc quần áo quá dày, không uống đủ nước cũng dễ bị say nắng, say nóng.

Cách xử trí khi bị say nắng

Theo bác sĩ Vũ, khi bị say nắng, chúng ta cần sơ cứu nạn nhân ngay lập tức khi chưa có sự hỗ trợ của nhân viên y tế hay phương tiện y tế. Nhanh chóng tiến hành giảm thân nhiệt cho nạn nhân.

Nên bù nước kịp thời cho cơ thể - SHUTTERSTOCK

Chuyển ngay nạn nhân vào chỗ mát, thoáng gió, cởi bỏ bớt quần áo, cho uống nước mát có pha muối, chườm lạnh bằng khăn mát hoặc nước đá ở những vị trí có động mạch lớn đi gần ngoài da như nách, bẹn, cổ.

Nếu nạn nhân hôn mê không uống được nước hoặc nôn liên tục, sốt tăng liên tục, kèm các triệu chứng đau bụng, đau ngực, khó thở thì phải nhanh chóng chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất. Trong quá trình vận chuyển vẫn thường xuyên chườm mát cho nạn nhân.

Tại các trung tâm y tế, nạn nhân sẽ được truyền bù nước và điện giải và các biện pháp hỗ trợ khác. Nếu sốt cao có thể dùng paracetamol để hỗ trợ hạ sốt. Nếu có co giật phải dùng các thuốc chống co giật. Nếu nạn nhân hôn mê có thể phải đặt ống nội khí quản thở máy.

Bác sĩ Anh Đức thông tin, với người lao động thường xuyên dưới trời nắng cần thường xuyên uống nước dù chưa cảm thấy khát. Cần trang bị đầy đủ các thiết bị chống nắng, chống nóng khi lao động như quần áo bảo hộ lao động, mũ bảo hộ, nón rộng vành, kính râm...

Theo thanhnien