Tật khúc xạ thường xuất hiện ở lứa tuổi đi học, nhất là từ 10 – 15 tuổi, trong đó cận thị, chiếm khoảng hơn 80%, vì vậy người ta hay dùng từ "Cận thị học đường" để chỉ tình trạng này. Tật khúc xạ thường có xu hướng phát triển tăng dần cho đến khoảng 18 - 20 tuổi thì dừng lại. Xuất hiện càng sớm thì mức độ càng nặng và sự tăng độ càng nhiều.
Thế nào là tật khúc xạ?
Có 2 nhóm nguyên nhân làm cho mắt không nhìn rõ được vật. Một là những bệnh lý thực thể như đục thủy tinh thể, chấn thương, Glaucoma, bệnh lý đáy mắt… Thứ hai là do những rối loạn về quang học ở mắt gọi là tật khúc xạ (TKX).
Tật khúc xạ thường có xu hướng phát triển tăng dần cho đến khoảng 18 - 20 tuổi thì dừng lại.
Về phương diện quang học, một con mắt bình thường khi nhìn một vật thì ảnh của vật đó sẽ rơi đúng trên võng mạc cho ta thấy hình ảnh rõ ràng, sắc nét, đúng màu sắc. Người ta gọi đó là mắt chính thị. Nếu vì một lý do nào đó mà ảnh của vật không rơi vào võng mạc người ta gọi đó là TKX. Có 3 loại TKX tương ứng với vị trí hội tụ của ảnh so với võng mạc: Cận thị, viễn thị và loạn thị.
Nguyên nhân và biểu hiện của tật khúc xạ
+ Nguyên nhân
Có 2 nguyên nhân gây ra TKX là bẩm sinh và mắc phải.
Nguyên nhân bẩm sinh thường do yếu tố di truyền, yếu tố gia đình.
Nguyên nhân mắc phải thường do quá trình học tập, làm việc và các thói quen sử dụng mắt không hợp lý như: Không có sự phân phối hợp lý giữa nhìn gần và nhìn xa, thời gian nhìn gần quá nhiều khiến mắt phải điều tiết liên tục như: đọc sách, chơi điện tử, điện thoại, Ipad, xem ti vi, sử dụng vi tính không hợp lý; Tư thế ngồi sai: cúi quá gần, điều kiện ánh sáng thiếu, kích thước bàn ghế không phù hợp…
+ Biểu hiện
Biểu hiện chủ yếu của tật khúc xạ là nhìn mờ. Cận thị thì giảm thị lực khi nhìn xa, viễn thị và loạn thị thì cả nhìn xa và gần đều mờ. Ngoài ra còn có các triệu chứng khác như mỏi mắt, nhức đầu, chóng mặt, buồn nôn, viết chữ không thẳng hàng, kết quả học tập giảm sút...
Nếu bị TKX mà không được điều chỉnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng ảnh hưởng đến chất lượng thị giác, sức khỏe và thẩm mỹ. Đặc biện các trường hợp viễn thị, loạn thị nặng, cận thị lệch có thể dẫn đến mắt lé, nhược thị, đục thủy tinh thể, bong võng mạc và mù lòa.
Các phương pháp điều chỉnh tật khúc xạ
Khi đã bị TKX thì bắt buộc phải điều chỉnh để ảnh của vật rơi đúng vào võng mạc, làm cho mắt nhìn rõ, trở lại trạng thái thoải mái, hạn chế bớt nguy cơ tăng độ và ngăn ngừa những biến chứng của mắt.
Có 4 cách được sử dụng để điều chỉnh tật khúc xạ.
- Sử dụng kính đeo. Để điều chỉnh TKX, thông thường là sử dụng kính đeo, ưu điểm là tiện lợi, rẻ tiền, dễ thay đổi, nhưng nhược điểm dễ hỏng, dễ mất, nhất là các loại kính chất lượng kém.
- Mang kính tiếp xúc. Loại kính này phù hợp cho lứa tuổi thanh niên và người lớn. Ưu điểm là gọn, nhỏ, người ngoài nhìn vào sẽ không thể nhận biết được. Nhược điểm là chỉ thuận lợi cho người cận đơn thuần, người viễn và loạn thì phức tạp hơn; Phải tháo lắp, ngâm rửa hàng ngày, đúng kỹ thuật, nếu không khéo léo có thể gây trầy xước giác mạc, nhiễm trùng. Một số người bị dị ứng với kính thì không dùng được.
- Phẫu thuật bằng laser. Phẫu thuật laser điều chỉnh TKX được thực hiện khá nhanh chóng và an toàn, cho hình ảnh như sinh lý bình thường, kết quả lâu dài hoặc vĩnh viễn. Bệnh nhân phải trên 18 tuổi mới thực hiện được.
- Phương pháp chỉnh hình giác mạc ban đêm bằng kính Ortho –K. Kính Ortho -K là loại kính tiếp xúc thấm khí cứng đặc biệt, có khả năng điều chỉnh cận thị lên đến 8 độ và loạn thị lên đến 3 độ, áp dụng cho người lớn và trẻ em từ 8 tuổi trở lên. Ưu điểm của phương pháp này là không phải mang kính ban ngày và ngăn ngừa sự tăng độ. Ngoài việc chi phí khá cao thì hầu như không có trở ngại lớn nào cho người sử dụng.
Cho trẻ đi khám kiểm tra mắt mỗi 6 tháng/ lần hoặc ngay khi có các biểu hiện nghi ngờ như mờ mắt, dụi mắt, nheo mắt, nghiêng đầu, cúi sát tập vở. Ảnh minh họa
Phòng tránh tật khúc xạ và chăm sóc mắt
Phòng tránh mắc TKX học đường không khó, bạn cần thực hiện:
- Nơi học tập đảm bảo đủ ánh sáng. Ánh sáng chiếu từ phía trước hoặc đối diện tay cầm bút, góc học tập nên bố trí gần của sổ.
- Không đọc sách trong điều kiện thiếu ánh sáng, khi đi tàu xe, khi nằm, khi quỳ.
- Tư thế ngồi học thẳng lưng, hai chân khép để trên nền nhà, đầu cúi 10 – 15 độ.
- Có chế độ học tập trong nhà và vui chơi ngoài trời hợp lý để mắt được nghỉ ngơi và điều tiết giữa nhìn gần và xa.
- Cần có chế độ dinh dưỡng tốt cho mắt, ngủ từ 8 – 10 tiếng một ngày. Ăn nhiều rau xanh, trái cây, sữa tươi… đảm bảo đủ các loại vitamin và khoáng chất cho cơ thể.
- Cho trẻ đi khám kiểm tra mắt mỗi 6 tháng/ lần hoặc ngay khi có các biểu hiện nghi ngờ như mờ mắt, dụi mắt, nheo mắt, nghiêng đầu, cúi sát tập vở... để kịp thời phát hiện và điều chỉnh TKX.
Theo suckhoedoisong.vn