Các vị thuốc trong Đông y tuy có nguồn gốc khác nhau, song lại có tác dụng dược lý chung là làm giảm tính giòn của các mao mạch, nguyên nhân chính dẫn đến chứng xuất huyết.
Để phòng và trị các chứng giòn mao mạch, có thể sử dụng một số vị thuốc và bài thuốc mà thành phần của chúng thường chứa các hợp chất flavonoid, như rutin, qurecetin… có tác dụng làm bền thành mạch như hoa hòe, trắc bách diệp, hà diệp, long nha thảo, ngải diệp…
Hoặc các chất tanin, gây săn se các vết thương để ngăn cho máu không chảy, như địa du, cỏ nhọ nồi…; các chất gelatin trong các cao động vật, bao phủ một lớp màng mỏng lên bề mặt vết loét, để tránh gây chảy máu như cao a giao, cao xương động vật…
Ngoài ra còn phải kể đến tác dụng làm mát cơ thể, mà Đông y gọi là tính "lương huyết" để cầm máu của các vị thuốc như huyết dụ, sinh địa, rau má…
Hòe hoa, vị thuốc cầm máu, làm bền thành mạch trị các chứng xuất huyết
1. Trị chảy máu cam
Máu cam, Đông y gọi là "nục huyết", tức máu có thể đột nhiên chảy ra từ mũi, thường là một bên, có thể đang lúc làm việc, cũng có khi đang lúc nghỉ ngơi, thậm chí đang ngủ. Với trẻ em, có thể đang vui chơi…
Lúc này cần bình tĩnh, lấy ngón tay trỏ và ngón cái, ấn nhẹ phía trên cánh mũi, đầu hơi ngửa về phía trên. Đồng thời lấy một ít tóc rối, đốt tồn tính, vò nhẹ thành bột mịn, đặt vào lòng bàn tay, hít mạnh vào bên lỗ mũi chảy máu, giúp cầm máu ngay.
Nếu tình trạng chảy máu cam xuất hiện thường xuyên, có thể ứng dụng bài thuốc sau:
- Thành phần: Hòe hoa, trắc bách diệp, kinh giới tuệ, chỉ xác, mỗi vị 12g.
- Cách dùng: Tất cả đều sao đen, hãm hoặc sắc uống ngày một thang, uống liền 2-3 tuần.
2. Trị ho ra máu
Với khí hậu khô hanh, môi trường nhiều bụi, khói…dễ gây viêm nhiễm đường hô hấp trên: Viêm xoang, viêm họng… gây ho, ho khan kéo dài. Khi tân dịch khô háo, các mao mạch dễ bị đứt gẫy, mà gây ho ra máu, khạc ra máu... có thể dùng rau má tươi 200g, rửa sạch, xay nhỏ, lọc lấy nước cốt uống.
Hoặc ứng dụng bài thuốc sau:
- Thành phần: Bách bộ, tang bạch bì, mỗi vị 12g, trần bì thán, trắc bách diệp thán, mỗi vị 8g, thiên môn, mạch môn, mỗi vị 16g.
- Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang. Chia 3 phần, uống trước bữa ăn 30 phút. Uống liền 3 - 4 tuần lễ đến khi các triệu chứng thuyên giảm.
Rau má tươi trị ho ra máu
3. Trị trĩ chảy máu
Bệnh trĩ thường gặp ở người đại tràng thực nhiệt, đại tiện táo kết, người cao tuổi, tân dịch hao kiệt, khí trung tiêu suy giảm…
Có thể ứng dụng bài thuốc sau:
- Thành phần: Đảng sâm, hoàng kỳ, bạch truật, mỗi vị 12g, đương quy 8g, sài hồ, cam thảo, thăng ma, mỗi vị 6g, trần bì, hòe hoa thán, trắc bách diệp thán, mỗi vị 4g.
- Cách dùng: Sắc uống, ngày một thang, uống trước bữa ăn 30 phút; uống liền 3-4 tuần đến khi hết các triệu chứng.
4. Trị nôn ra máu
Do tổn thương các niêm mạc của thực quản hoặc viêm dạ dày có thể dẫn đến xuất huyết nôn ra máu
Có thể ứng dụng bài thuốc sau:
- Thành phần: Đương quy thán, bồ hoàng thán, đại hoàng thán, hoa hòe thán, mỗi vị 30g, a giao 30g.
- Cách dùng: Các vị thuốc trộn đều, thêm mật ong làm hoàn, mỗi lần uống 10g với nước sôi để nguội. Ngoài trị nôn ra máu, có thể dùng phương thuốc này cho các chứng chảy máu cam, đại, tiểu tiện ra máu, phụ nữ băng kinh, băng huyết.
Lưu ý: Khi dùng một số vị thuốc để cầm máu, thường được chế biến bằng cách sao đen hoặc thán sao. Theo Đông y, các vị thuốc sau khi sao có mầu đen, "đen chỉ huyết" có tác dụng cầm máu.
Sao đen hay còn gọi là sao tồn tính, vị thuốc được sao đến khi bên ngoài của thuốc đen đi song bên trong vẫn có mầu vàng. Còn thán sao (sao cháy), đem vị thuốc sao đến khi toàn bộ bên ngoài của thuốc đen đi, có mùi cháy của vị thuốc, bên trong còn có mầu nâu.
Theo suckhoedoisong.vn