    |
 |
| Quả đu đủ xanh cho nhiều công dụng trong chế biến món ăn. Ảnh: Anh Hùng |
Đu đủ là cây có thân mềm, dễ gãy, thường có một ngọn, nếu ngọn chính bị gãy sẽ sinh ra 3-4 ngọn khác. Lá đu đủ có cuống dài, là cây đa tính, các cây đực có hoa đực và hoa lưỡng tính. Quả kết từ hoa cái thường tròn. Khoảng rỗng trong quả to, thịt mỏng, nhiều hạt. Các quả kết từ hoa lưỡng tính dài hình quả lê, thịt dày và chứa ít hạt. Quả khi còn non màu xanh lục, khi chín màu vàng cam.
Loại cây này có nguồn gốc ở Mỹ Latinh và được phổ biến nhanh chóng ở các nước nhiệt đới nhờ nhân giống dễ dàng bằng hạt. Trong các vườn gia đình Việt, đu đủ trở thành một trong những cây ăn quả được trồng phổ biến.
Đu đủ chín là thức ăn bổ dưỡng. Quả xanh cũng cho nhiều công dụng trong ăn uống: dùng nấu thịt cho chóng nhừ (vì menpapain trong nhựa có thể phân hủy một khối lượng tơ huyết gấp 200 lần), luộc ăn, thái miếng ngâm giấm ăn với chả nướng, bánh đa nem cho dễ tiêu.
Quả xanh còn dùng làm nộm (nộm thịt bò khô) chua cay thay rau gia vị trong các bữa cỗ để chóng tiêu hóa chất đạm. Đu đủ xanh cũng được xào với thịt ăn như các loại rau khác, dùng muối dưa, làm mứt, tỉa hoa trang trí…
Bộ phận có thể dùng dùng được của cây gồm quả chín; quả xanh; hoa đực; hạt (ép lấy dầu thực phẩm); rễ, thân, lá.
Công dụng chữa bệnh của quả đu đủ
Ngay từ khi phát hiện ra châu Mỹ, nhà thám hiểm Christophe Columbus đã tôn vinh đu đủ là “chúa tể” của các loài quả bởi hương vị thơm ngon, dễ ăn và có tác dụng chữa bệnh.
Một trong những hợp chất hàng đầu của quả là papain - loại enzyme có lợi cho hệ thống tiêu hóa của con người, hạn chế virus, vi trùng gây bệnh. Quả có những công dụng chữa bệnh sau:
1. Tăng cường sức khỏe cho hệ tiêu hóa
Từ lâu, khoa học đã nghiên cứu và phát hiện ăn đu đủ có tác dụng tốt trong việc ngăn ngừa bệnh ung thư kết tràng. Chất xơ có trong quả có thể “thu gom” các độc tố gây bệnh trong kết tràng và bảo vệ tế bào khỏe mạnh trước nguy cơ bị nhiễm bệnh.
Ngoài ra, đu đủ còn có chứa các dưỡng chất như: folate, vitamin C, beta-carotene, vitamin E có tác dụng giảm thiểu bệnh ung thư kết tràng, đặc biệt là ngăn ngừa sự tấn công của các gốc tự do gây tổn thương ADN. Vì vậy, tăng cường ăn loại quả này cũng là biện pháp phòng ngừa ung thư kết tràng.
2. Chống viêm nhiễm
Đu đủ có chứa 2 hợp chất quan trọng là papain và chymopapain. Đây là 2 loại enzyme tiêu hóa protein hiệu quả, có tác dụng làm giảm quá trình viêm nhiễm và làm lành các chấn thương. Ngoài ra, quả còn có chứa nhiều vitamin C, E và betacarotene có tác dụng phòng ngừa viêm nhiễm ở mức cao nhất.
3. Tăng cường sức đề kháng
Vitamin C và A trong quả sẽ giúp hệ miễn dịch làm việc tốt hơn, nhất là nguy cơ phòng chống các loại bệnh thường xuất hiện khi giao mùa như: cảm, cúm, viêm tai...
4. Ngăn ngừa nguy cơ thoái hóa điểm vàng
Tạp chí Nhãn khoa (AOO) của Hoa Kỳ đã khuyến cáo nên ăn 3 suất rau xanh, hoa quả/ngày, sẽ giảm được nhiều nguy cơ mắc bệnh thoái hóa điểm vàng có liên quan đến tuổi tác (AMRD).
Cụ thể làm giảm được tới 36% nguy cơ so với những người chỉ ăn 1-1,5 suất. Loại hoa quả tốt nhất có thể ngăn ngừa bệnh ARMD bao gồm cà rốt, đu đủ vì chứa nhiều vitamin C, A, E, carotenoid, chất chống oxy hóa. Có thể chế biến quả dưới dạng sa lát, nước ép hoặc ăn trực tiếp.
5. Giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp
Mặc dù sử dụng liều cao vitamin C có thể làm tăng nguy cơ bệnh loãng xương nhưng vitamin C có trong thực phẩm, đặc biệt là đu đủ, lại có tác dụng bảo vệ cơ thể trước nguy cơ mắc bệnh polyarthiritis, một dạng bệnh viêm khớp dạng thấp. Kết luận trên được dựa theo nghiên cứu với hơn 20.000 người sử dụng vitamin C có trong đu đủ và phát hiện thấy có tác dụng rất cao trong việc ngăn ngừa viêm nhiễm gây đau nhức ở người bệnh.
6. Tăng cường chức năng phổi
Những người nghiện hút thuốc lá hoặc phải sống trong môi trường có khói thuốc (hút thuốc thụ động) nên bổ sung thực phẩm giàu vitamin A, trong đó có đu đủ.
Theo nghiên cứu của các chuyên gia ở Đại học Kansas (Hoa Kỳ), đây là dưỡng chất có tác dụng ngăn ngừa bệnh viêm nhiễm phổi và bệnh khí phế thũng (enphysema) do hợp chất carcinogen trong khói thuốc lá và benzopyrene trong khói thuốc lá gây ra. Nó làm tăng nguy cơ thiếu hụt vitamin A ở con người, nhất là ở nhóm người cao tuổi.
7. Ngừa ung thư tiền liệt tuyến
Ăn thường xuyên thực phẩm giàu lycopen như đu đủ và uống chè xanh đều đặn, sẽ có tác dụng tích cực đối với đàn ông trong việc giảm thiểu bệnh ung thư tiền liệt tuyến.
Đây là khuyến cáo công bố trên tạp chí Dinh dưỡng lâm sàng châu Á - Thái Bình Dương dựa trên nghiên cứu ở 130 bệnh nhân ung thư tiền liệt tuyến đang điều trị tại 274 bệnh viện.
Theo đó, những người có thói quen uống chè xanh giảm được 86% nguy cơ mắc bệnh so với những người không dùng chè xanh, những người có thói quen ăn các loại thực phẩm giàu lycopen như đu đủ, cà chua, cà rốt, nho thẫm màu, dưa hấu... giảm được tới 82% nguy cơ mắc bệnh ung thư tiền liệt tuyến so với nhóm người không ăn các thực phẩm này.
Bởi vậy, các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo đàn ông nên tăng cường sử dụng 2 loại thực phẩm nói trên để hạn chế nguy cơ mắc bệnh.
Nhà khoa học, lương y Bùi Đắc Sáng
(Viện Hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam, Hội Đông y Hà Nội)
Theo vietnamnet