Tuân thủ dùng thuốc vì sao lại quan trọng?

1. Tuân thủ dùng thuốc là gì?

Sử dụng thuốc đúng lúc, đúng cách theo chỉ định của bác sĩ có thể giúp bạn khỏe mạnh và kiểm soát tốt các tình trạng bệnh lý đang mắc, nhưng không phải ai cũng tuân thủ các quy tắc đó.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) định nghĩa sự tuân thủ thuốc của bệnh nhân là mức độ mà hành vi của một người dùng thuốc, tuân theo chế độ ăn kiêng và / hoặc thực hiện thay đổi lối sống tương ứng với các khuyến nghị từ phác đồ điều trị.

Tuân thủ dùng thuốc là một quá trình hành vi phức tạp liên quan đến kiến thức và niềm tin của bệnh nhân về bệnh tật, động lực, sự tự tin và kỳ vọng về kết quả điều trị và hậu quả của việc tuân thủ kém.

Việc không tuân thủ thuốc, dù cố ý hoặc vô ý, có thể bao gồm những điều sau đây:

• ‎Không sử dụng thuốc theo toa ban đầu;
• Uống không đúng liều;
• Bỏ qua một hoặc nhiều liều;
• Uống nhiều thuốc hơn mức đã được kê đơn;
• Ngưng thuốc sớm;
• Dùng thuốc được kê cho người khác;
• Dùng thuốc với thực phẩm, chất lỏng, hoặc các loại thuốc khác bị cấm;
• Dùng thuốc đã hết hạn sử dụng, bị hỏng hoặc được bảo quản không đúng cách;
• Hoặc sử dụng thiết bị thuốc không đúng cách (ví dụ, ống hít, ống tiêm).

2. Yếu tố dẫn đến không tuân thủ thuốc

Mặc dù tuổi tác không nhất thiết là yếu tố quyết định việc không tuân thủ thuốc, nhưng người lớn tuổi có nguy cơ cao uống sai thuốc. Ước tính phổ biến nhất về việc không tuân thủ thuốc trong dân số nói chung là 50%; khoảng 26% đến 60% đã được báo cáo ở người lớn tuổi. Trong số này, 50% sử dụng năm loại thuốc khác nhau trở lên và 55% không tuân theo phác đồ điều trị theo quy định.

Người cao tuổi có thể gặp khó khăn với việc tuân thủ thuốc vì nhiều lý do và hầu hết đều có nhiều yếu tố nguy cơ. Các yếu tố khác nhau có thể xuất hiện trên cùng một bệnh nhân và có thể thay đổi theo thời gian. Ví dụ, một bệnh nhân có thể bỏ qua một loại thuốc vì chi phí nhưng lại ngừng sớm một loại thuốc khác do nhận thấy tác dụng phụ hoặc tương tác thuốc bất lợi.

Sử dụng các phương tiện hỗ trợ như dụng cụ chia thuốc hoặc biểu đồ dùng thuốc để quản lý quá trình dùng thuốc.

Hầu hết các trường hợp không tuân thủ là do bệnh nhân đưa ra quyết định không dùng thuốc dựa trên kiến thức, kinh nghiệm và niềm tin của họ. Đây là lý do hàng đầu cho sự không tuân thủ.

• Lo lắng về tác dụng phụ của thuốc: Lo sợ về các tác dụng phụ tiềm ẩn khiến nhiều người có thể bỏ thuốc. Họ cũng có thể đã trải qua các phản ứng phụ trước đó với cùng một loại thuốc tương tự
• Chí phí: Một rào cản lớn đối với việc tuân thủ điều trị thường là giá thuốc được kê. Chi phí cao có thể dẫn đến việc bệnh nhân không mua thuốc ngay từ đầu.
• Thiếu kiến thức: Không tuân thủ cũng có thể xảy ra khi bệnh nhân không hiểu sự cần thiết của thuốc, bản chất của các tác dụng phụ hoặc thời gian để đạt kết quả điều trị. Điều này đặc biệt đúng đối với những bệnh nhân mắc bệnh mãn tính.
• Quá nhiều loại thuốc: Khi một bệnh nhân được kê một số loại thuốc khác nhau với tần suất dùng thuốc cao khả năng tuân thủ thuốc cũng kém đi.

3. Hậu quả của không tuân thủ thuốc

Việc tuân thủ thuốc kém có liên quan đến một số kết quả bất lợi, bao gồm tiến triển bệnh không cần thiết, biến chứng của bệnh, tăng số lần đến phòng khám bác sĩ, nhập viện và tử vong sớm.

Ở những người lớn tuổi, hậu quả của việc không tuân thủ thuốc có thể nghiêm trọng hơn và khó phát hiện hơn so với các nhóm tuổi trẻ hơn.

Áp dụng các bước sau đây làm tăng sự tuân thủ:

• Nâng cao hiểu biết về căn bệnh và phác đồ điều trị;
• Ràng buộc quá trình uống thuốc với các thói quen hàng ngày khác;
• Sử dụng các phương tiện hỗ trợ như dụng cụ chia thuốc hoặc biểu đồ dùng thuốc để quản lý quá trình dùng thuốc;
• Đơn giản hóa các chế độ dùng thuốc.

4. Quy tắc uống thuốc quan trọng cần tuân theo

Uống thuốc theo đúng chỉ định là điều quan trọng để điều trị bệnh, kiểm soát bệnh mãn tính và sức khỏe tổng thể cũng như hạnh phúc.

Dưới đây là 5 quy tắc cần thực hiện:

• Không bỏ qua liều hoặc uống nửa liều để tiết kiệm tiền: Hãy trao đổi với bác điều trị nếu đang gặp vấn đề về chi phí thuốc, nếu đã bỏ lỡ liều, muốn ngừng thuốc hoặc đang gặp một số tác dụng phụ nhất định, để họ có thể giải quyết phù hợp.
• Không tăng gấp đôi thuốc nếu quên: Uống quá nhiều thuốc cùng một lúc có thể nguy hiểm.
• Hoàn thành đơn thuốc: Khi thấy các dấu hiệu bệnh tiến triển tích cực, có nghĩa là liều lượng khuyến nghị đang phát huy tác dụng, không tự ý bỏ thuốc.
• Không dùng thuốc của người khác: Cơ địa và tình trạng bệnh mỗi người mỗi khác nhau, không dùng thuốc của người khác vì không phù hợp hoặc là có thể bị dị ứng với thuốc.
• Trao đổi với bác sĩ hoặc dược sĩ về tương tác thuốc: Một số loại thuốc có thể kém hiệu quả hơn hoặc gây ra các vấn đề sức khỏe với một số loại thực phẩm và rượu, cần trao đổi cụ thể với bác sĩ điều trị.

Theo suckhoedoisong.vn