Giáo sư Trần Văn Thọ sinh năm 1949 tại Quảng Nam, sang Nhật Bản du học năm 1967 theo chương trình học bổng của Chính phủ Nhật Bản. Mặc dù đến nay đã sống ở Nhật Bản hơn 50 năm nhưng ông vẫn giữ quốc tịch Việt Nam.

Sau khi lấy Bằng Tiến sĩ Kinh tế Đại học Hitotsubashi (Tokyo), ông ở lại Nhật và vào làm việc tại Trung tâm Nghiên cứu kinh tế Nhật Bản; sau đó là Phó Giáo sư, rồi Giáo sư Đại học Obirin (Tokyo).

Giáo sư Trần Văn Thọ (ảnh trái) là giảng viên Đại học Waseda.

Ông là sáng lập viên Trung tâm Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (VAPEC) tại Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh.

Tại Nhật Bản, trên cương vị là thành viên chuyên môn trong Hội đồng tư vấn kinh tế của Thủ tướng Nhật Bản, Giáo sư Thọ đã đưa ra những đề xuất về chính sách kinh tế đối ngoại của Nhật Bản từ tầm nhìn Châu Á và toàn cầu.

Ông là người khởi xướng và vận động thành lập “Trung tâm kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương” nhằm thúc đẩy giao lưu nghiên cứu giữa Việt Nam với Nhật Bản và các nước trong khu vực. Giáo sư đã nhận trách nhiệm vận động các cơ quan Chính phủ và doanh nghiệp Nhật Bản, góp phần to lớn cho việc thành lập Trung tâm này vào năm 1993. Kể từ đó, Giáo sư đã tích cực thúc đẩy tăng cường hợp tác giữa Trung tâm này với các cơ quan nghiên cứu của Nhật Bản.

Ngoài ra, Giáo sư Trần Văn Thọ đã thành lập “Viện nghiên cứu tổng hợp về Việt Nam” thuộc Đại học Waseda, với vai trò là Viện trưởng, ông đã xây dưng nhiều dự án nghiên cứu liên quan đến hội nhập kinh tế Đông Á, phát triển khu vực Mekong…, và phát triển nguồn nhân lực giữa hai nước Nhật-Việt.

Hiện Giáo sư đang trực tiếp giảng dạy bằng tiếng Nhật và tiếng Anh cũng như hướng dẫn sinh viên viết luận văn tại Đại học Waseda. Không chỉ các sinh viên Nhật Bản mà còn rất nhiều du học sinh đến từ các nước Châu Á-Thái Bình Dương trong đó có Việt Nam.

Giáo sư Thọ từng tham gia Tổ tư vấn kinh tế và Ban nghiên cứu chính sách thời kỳ cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt và Phan Văn Khải, tham gia vào Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng dưới sự chỉ định của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc.

Theo Đại sứ quán Nhật, với vai trò là nhà kinh tế học, Giáo sư Trần Văn Thọ đã góp phần thúc đẩy quan hệ kinh tế giữa Nhật Bản và Việt Nam trong 50 năm qua kể từ lần đầu tiên sang Nhật Bản vào năm 1968. Ông đã tiến hành nhiều nghiên cứu về kinh nghiệm công nghiệp hóa của Nhật Bản, chủ yếu là giai đoạn sau chiến tranh.

Ngoài hoạt động giảng dạy tại các trường đại học hàng đầu đất nước mặt trời mọc, giáo sư Thọ còn là thành viên chuyên môn trong Hội đồng tư vấn kinh tế của Thủ tướng Nhật Bản, góp phần đưa ra những đề xuất về chính sách kinh tế đối ngoại của Tokyo.

Năm 2018, ông được Bộ Ngoại giao Nhật trao tặng Huân chương Thụy Bảo Tia Vàng hình hoa hồng, ghi nhận những đóng góp vào sự phát triển quan hệ kinh tế giữa hai nước, và thúc đẩy sự hiểu biết về Nhật Bản tại Việt Nam.

Huân chương Thụy Bảo (còn gọi là Thụy Bảo chương-The Order of the Sacred Treasure) được trao từ thế kỷ 19, là phần thưởng của Thiên hoàng Nhật Bản ghi nhận công lao của các cá nhân nước ngoài có đóng góp vào nền chính trị, kinh tế, xã hội Nhật Bản, cũng như đóng góp cho quan hệ song phương giữa Nhật Bản với nước của người được trao tặng.  

Theo Thời Đại