Sát hại phụ nữ - “đại dịch” thầm lặng tại Mỹ

Gabrielle ‘Gabby’ Petito, 22 tuổi, được tìm thấy thi thể tuần trước ở Wyoming. Ảnh: EPA

Cha mẹ Gabby Petito trình báo con gái mất tích vào ngày 11/9 sau khi cô không trả lời các cuộc gọi và tin nhắn trong nhiều ngày. Trước đó, họ chỉ biết Petito và vị hôn phu Brian Laundrie đi chơi ở khu vực miền Tây. Thi thể cô gái 22 tuổi được phát hiện hôm Chủ nhật 19/9 tại một khu vực hẻo lánh tiểu bang Wyoming. Cảnh sát xác định đây là một án mạng.

Một tỷ lệ lớn phụ nữ bị giết bởi tình nhân

Cặp đôi đã livestream về chuyến đi của họ trên một chiếc Ford Transit màu trắng. Và dân mạng dễ dàng biết được hai người đã có xô xát vào ngày 12/8 ở Moab (Utah) khiến cảnh sát phải can thiệp để tránh một vụ “bạo lực gia đình” xảy ra. Nhân viên công lực phải tách đôi vợ chồng sắp cưới ra trong đêm đó. Không có cáo buộc nào cũng như không có thương tích nghiêm trọng nào được đề cập. Hiện các nhà điều tra đang truy tìm tung tích Brian Laundrie và khám xét nhà cha mẹ anh này ở North Port, Florida.

Thêm một chi tiết liên quan khác, vào ngày 23/9, quan chức liên bang đã cáo buộc Laundrie sử dụng trái phép thẻ ghi nợ và số nhận dạng cá nhân của ai đó để thực hiện thanh toán hoặc rút tiền. Số tiền vi phạm hơn 1.000 USD trong cùng thời gian Petito được tuyên bố mất tích. Giới chức chưa tiết lộ debit card và số ID này thuộc về ai.

Trước đó, trong tuần cuối cùng của tháng 7/2021, khi Gabby Petito và vị hôn phu còn đăng những tấm ảnh mặn nồng tay trong tay, đi chân trần trong công viên quốc gia Canyonlands ở Utah lên Instagram, thì cũng là lúc tin tức về một vụ án mạng khác làm chấn động dư luận Mỹ.

Xác của Jerri Winters được phát hiện ở Clinton Township, Michigan. Gần như ngay lập tức, bạn trai của cô là Matthew Lewinski nhận tội đã bóp cổ bạn gái đến chết từ tháng 12 năm ngoái. Kẻ này giữ những phần thi thể cô gái ngay trong tầng hầm ngôi nhà mà cả hai chung sống suốt nhiều tháng.

Cùng tuần đó, tại Starkville (Mississippi), William Chisholm bị kết án giết người sau cái chết của bạn gái cũ là bác sĩ Shauna Witt. Một tháng sau khi chia tay với người yêu, Chisholm xông vào phòng khám mắt nơi Witt đang đo thị lực cho khách hàng và bắn chết cô.

Tại Baltimore (Maryland), Gomezgeka Chisala cũng bị tống giam trong khoảng thời gian đó sau khi thú nhận đã giết bạn gái cũ Shaunya Green, một y tá có 2 con nhỏ. Đầu tháng 7, Chisala lái xe đến nhà Green với một khẩu súng. Sau một trận cãi vả, tay này bắn chết nữ điều dưỡng.

Những dải ruy băng xanh tưởng nhớ Petito xuất hiện khắp quê hương cô ở Blue Point, New York. Ảnh: AP

Qua từng năm, số liệu thống kê của Cục Điều tra liên bang (FBI) về các vụ giết người trên toàn Hoa Kỳ cho thấy, có một tỷ lệ lớn phụ nữ bị giết bởi tình nhân cũ hoặc đang trong mối quan hệ.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh quốc gia (CDC), giết người là nguyên nhân thứ tư gây tử vong cho trẻ em gái và phụ nữ từ 1 đến 19 tuổi và là nguyên nhân tử vong thứ năm đối với phụ nữ từ 20 đến 44 tuổi.

Người Mỹ lại thường cho đó là vấn đề đang xảy ra ở nơi khác

Vụ án đau lòng của Gabby Petito đang thu hút công luận bày tỏ quan ngại về hình thức bạo lực giết hại phụ nữ liên quan đến chủ đề giới tính (femicides) đang xảy ra trên diện rộng ở Mỹ nhưng lâu nay vẫn được che giấu.

Phân tích dữ liệu của FBI cho biết, trong năm 2018, tất cả các vụ giết phụ nữ được xác định tồn tại mối quan hệ giữa hung thủ với nạn nhân. Có đến 92% các vụ án liên quan đến phụ nữ hoặc trẻ gái bị giết bởi người đàn ông mà họ quen biết và 63% các vụ có hung thủ là chồng, bạn trai hiện tại hoặc trước đây của người xấu số.

Các con số trên cho thấy án mạng phụ nữ Mỹ bị giết bởi các mối quan hệ thân mật đã lên đến tỷ lệ đáng kinh ngạc, gần 3 người mỗi ngày. Tuy nhiên, đáng lo lắng là sự cần thiết lên tiếng và khả năng cảnh báo về tình trạng đặc biệt nghiêm trọng này hoàn toàn bị ngó lơ trong nước.

Phụ nữ phản đối bạo lực giới trong cuộc biểu tình ở Toulouse, Pháp. Ảnh: Shutterstock

Trong khi ở Pháp, thuật ngữ féminicide hiện được sử dụng rất phổ biến để mô tả “đại dịch” phụ nữ bị người đàn ông thân yêu giết hại. Dù thực tế số vụ án phụ nữ bị giết theo cách này ở Pháp thấp hơn đến 10 lần so với ở Mỹ. Số liệu năm 2018, tại Pháp xảy ra 120 vụ “féminicide” thì tại Mỹ con số đó là 1.014 vụ “femicide”.

Tại Thổ Nhĩ Kỳ, nơi mà cái gọi là “giết vì danh dự” vẫn được “bảo vệ”, đồng thời là quốc gia gây phẫn nộ toàn cầu vì vụ một phụ nữ 27 tuổi bị sát hại bởi bạn trai cũ vào mùa hè năm ngoái, thì số phụ nữ bị giết cũng dưới mức của Mỹ.

Nếu như ở Thổ có 474 phụ nữ bị giết vào năm 2019, thì Mỹ có đến 2.991 vụ. Có thể thấy, ngay cả khi “biện hộ” bằng thực tế khách quan, Hoa Kỳ có dân số gấp 4 lần so với Thổ, thì tỷ lệ các vụ giết phụ nữ ở Mỹ vẫn cao rõ rệt.

Đáng ngạc nhiên là khi nhắc đến “femicide”, người Mỹ lại thường nghĩ đó là vấn đề đang xảy ra ở các quốc gia khác hoặc chỉ ở các cộng đồng thiểu số ở trong nước.

Có thể lý giải suy nghị đó bằng thống kê của Trung tâm Tài nguyên phụ nữ bản địa Hoa Kỳ. Tỷ lệ giết người xảy ra với phụ nữ và trẻ em gái da màu ở Mỹ cao hơn sáu lần so với phụ nữ và trẻ em gái da trắng. Và có tới 94% trường hợp do bạn tình gây ra. Nhưng nghiêm trọng hơn, trung tâm cho hay, một nửa vụ giết người xảy ra trên người da màu không có trong dữ liệu của FBI. Có nghĩa số liệu chính thức đã bỏ qua nhiều sinh mạng.

Khi phụ nữ da màu được báo cáo mất tích, nỗ lực tìm kiếm họ trên diện rộng ít hơn so với da trắng. Tiểu bang Wyoming, nơi xác của Petito được tìm thấy 8 ngày sau khi cô được tuyên bố mất tích, thì 81% trường hợp người da trắng được tìm thấy sau một tuần có thông báo mất tích, so với chỉ có 61% với người bản địa.

Một cô gái với hình vẽ biểu thị sự phản đối nạn “femicides” và báo động tỷ lệ phụ nữ bị sát hại hoặc mất tích ngày càng tăng cao. Ảnh: Reuters

Thời điểm này, số liệu án mạng trên toàn quốc năm 2020 và 2021 chưa được công bố, nhưng có tiên đoán rằng vấn đề đang tồi tệ hơn do các đợt phong tỏa vì đại dịch COVID-19.

Scott Colom, một luật sư ở bang Mississippi, nói rằng có một sự gia tăng không thể phủ nhận các vụ bạo lực gia đình. Chỉ trong vòng 4 tháng qua, tại khu vực bốn hạt tương đối nhỏ mà ông đang phục vụ với dân số khoảng 140.000 người, đã có 3 phụ nữ da đen bị giết. Nghi phạm đều là bạn tình hiện tại hoặc trước đây.

Trong dữ liệu của FBI, phụ nữ và trẻ em gái da đen bị sát hại bởi nam giới với tỷ lệ cao gần gấp 3 lần so với người da trắng. Theo Colom, một phần của thảm trạng là cái cách mà nhà chức trách tiến hành giải quyết các vụ bạo lực gia đình xảy ra hàng ngày, trước khi chúng trở thành các vụ án mạng. Theo ông, trong xử lý bạo lực gia đình, nhu cầu và mong muốn của nạn nhân thường bị gạt sang một bên.

Theo phunuonline