Đầu năm 1984, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn khi thăm Bảo tàng ở Quảng Bình. Anh rất xúc động khi thấy tấm ảnh mẹ Suốt tóc bay trong gió, che cả một khoảng trời. Từ tấm gương của mẹ Suốt anh hùng quê ở Bảo Ninh bên bờ Nhật Lệ, để rồi anh “khái quát hóa”, nghĩ về các bà mẹ Việt Nam một đời đã vì chồng vì con, vì dân vì nước mà thầm lặng hy sinh.

 Người mẹ trước mặt tôi đây như bước ra từ lời ca đó bằng xương, bằng thịt. Chính người mẹ này đã từng “che từng căn hầm nhỏ, xóa sạch vết con về”. Người mẹ này đã là nguồn an ủi, động viên, chăm sóc cho biết bao người con anh hùng chiến sĩ “mẹ là nước chứa chan, trôi giùm con phiền muộn, cho đời con mãi trong lành, mẹ chìm dưới gian nan”.

Người mẹ này cũng như bao bà mẹ việt Nam anh hùng, đã góp phần cho quê hương đất nước hôm nay, mẹ đã phải vượt qua bao thử thách hiểm nguy khi “lội qua con suối, dưới mưa bom không ngại”.

Bài ca “Huyền thoại mẹ” nghe gần gũi quen thuộc mà thấm thía sâu xa. Mai sau, khi năm tháng qua đi, đời người thay đổi, những thế hệ đi sau chúng ta chỉ còn biết chiến tranh qua môn học lịch sử, khi nghe ca khúc này họ trân trọng và tôn vinh người mẹ Việt Nam với những đức tính cao đẹp, luôn chịu thương chịu khó. Bài ca là một đóa hoa thơm mà nhạc sĩ đã dâng tặng cho những người mẹ Việt Nam anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang.

Hình ảnh cao đẹp ấy luôn luôn là nguồn cảm hứng sáng tạo vô tận cho các tác phẩm văn học nghệ thuật. Trong lĩnh vực âm nhạc, có thể gặp hàng trăm ca khúc về đề tài này. Ví như Nguyễn Văn Tý có “Tấm áo chiến sĩ mẹ vá năm xưa”, Xuân Hồng có “Người mẹ của tôi”, Lư Nhất Vũ và Lê Giang có “Hãy yên lòng, mẹ ơi”…

Riêng Trịnh Công Sơn có loạt bài như “Lời mẹ ru”, “Ca dao mẹ”, “Bà mẹ Ô Ly”, “Ngủ đi con”… và đáng chú ý nhất theo tôi là “Huyền thoại mẹ”. Bởi trong bài hát, ta thấy thấp thoáng có bóng mẹ Suốt “trong đêm tối gió mưa, tóc che lối con đi” và bao nhiêu người mẹ khác “đứng dưới mưa, che đàn con nằm ngủ, canh từng bước quân thù”…

Giai điệu “Huyền thoại mẹ” mang chất tự sự, sâu lắng, trầm hùng và mang đậm âm hưởng dân ca miền Trung, nơi nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã có được cảm xúc sáng tạo tác phẩm này. Câu cuối của ca khúc ta thấy được nhắc lại ba lần: “Cho đời mãi trong lành, mẹ chìm dưới gian nan…” như muốn khắc sâu, in đậm hình ảnh người mẹ Việt Nam thân thương đang say sưa kể chuyện ngày xưa…

Theo Nhạc sĩ Dân Huyền