Báo động đỏ cho xiếc Việt Nam

Tiết mục Dây da nam - nữ của Liên đoàn xiếc VN - Ảnh: LINH ĐOAN

Tối 27-4, cuộc thi Tài năng xiếc toàn quốc 2021 đã khép lại sau gần một tuần diễn ra. Trong suốt thời gian diễn ra cuộc thi tại Liên đoàn Xiếc Việt Nam (67- 69 Trần Nhân Tông, Hà Nội), có lẽ những tác phẩm hay nhất đã được mang đến để thi thố cùng bạn nghề, tuy nhiên nhìn bao quát dường như vẫn chưa thấy tài năng xiếc lộ diện.

Cuộc thi năm nay quy tụ hơn 100 diễn viên xiếc đến từ 5 đơn vị tham gia với 29 tiết mục dự thi gồm: Liên đoàn Xiếc Việt Nam, Nhà hát xiếc và tạp kỹ Hà Nội, Trường trung cấp Nghệ thuật xiếc và tạp kỹ Việt Nam, Nhà hát nghệ thuật Phương Nam và Đoàn xiếc Long An.

Các tiết mục dự thi khá đa dạng, có đu dây lụa, dây da, có nhào lộn, tung hứng, thăng bằng, uốn dẻo...

Tiết mục Sắc sen của Nhà hát nghệ thuật Phương Nam nhận giải nhất - Ảnh: LINH ĐOAN

Thiếu vắng các tiết mục đơn, đôi xuất sắc

Liên đoàn Xiếc Việt Nam với lợi thế sân nhà, lại là đơn vị mạnh nhất nước về nghệ thuật xiếc nên tham gia đến 12 tiết mục đủ thể loại với hơn 50 diễn viên. Những màn biểu diễn đã được đầu tư trang phục, đạo cụ nên có chủ đề khá rộng từ hiện đại với Dây da nam - nữ, Đế kiếm trên đu, Người đến từ không gian... đến màu sắc dân gian, dân tộc như Đu nón nghệ thuật, Hào khí Việt, Ngày hội vùng cao, Ngày hội xuân của người H’Mông...

Nhà hát nghệ thuật Phương Nam cũng có nét riêng với tiết mục Sắc sen, Ký ức... Đoàn xiếc Long An có Tung hứng chậu hoa với hình ảnh nghệ sĩ mặc áo bà ba quấn khăn rằn và biểu diễn trên nền nhạc bài Lý cây bông...

Tuy nhiên, có khá ít tiết mục mới; phần nhiều vẫn cũ được làm mới bằng dàn dựng, trang phục, đạo cụ, cảnh trí bổ sung. Áp đảo vẫn là xiếc tập thể, xiếc cá nhân, đơn, đôi rất ít lại hiếm thể hiện rõ được kỹ thuật cao khiến người xem phải trầm trồ, thán phục.

Nét mới của cuộc thi năm nay là bổ sung thêm thể loại xiếc hài và xiếc thú. Các nghệ sĩ đã đem đến cuộc thi khá nhiều loại thú, vật nuôi như chó, dê, vẹt, heo, mèo, ngựa...

Dù vậy, các trò diễn với các con vật dường như vẫn còn đơn điệu và na ná nhau. Chó, mèo, heo, dê... chủ yếu đi thăng bằng trên trụ, qua cầu, phóng qua vòng tròn, vòng lửa... Ấn tượng nhất có lẽ là xiếc trên lưng ngựa của Liên đoàn Xiếc Việt Nam vì mới lạ và dàn dựng khá hấp dẫn.

Tiết mục Hồn Lạc Việt của Trường trung cấp Nghệ thuật xiếc và tạp kỹ Việt Nam nhận giải nhất - Ảnh: LINH ĐOAN

Báo động thiếu đội ngũ kế thừa

Đạo diễn Phi Sơn - phó giám đốc Nhà hát nghệ thuật Phương Nam - cho biết lý ra cuộc thi phải đến tháng 10 mới diễn ra nhưng... "đùng một cái" nhà hát nhận được thông báo lịch thi vào tháng 4.

Chỉ có khoảng một tháng chuẩn bị và tập dượt nên tất cả đều rất cập rập. "Những tiết mục đơn, đôi của nhà hát đã dự thi trước đó hết rồi nên lần này nhà hát chỉ dự thi xiếc tập thể, trong đó có chỉnh sửa, nâng cấp lên!".

Nguồn cung cấp nhân lực xiếc khá chuẩn cho các đơn vị xiếc cả nước hiện nay là Trường trung cấp Nghệ thuật xiếc và tạp kỹ Việt Nam. Thế nhưng, gần 10 năm nay Nhà hát Phương Nam đã không tuyển được từ đây.

Ông Sơn tâm tư: "Tuyển từ trường vào rất khó, vì các em từ phía Bắc vào khó giải quyết được vấn đề chỗ ở, chế độ lương bổng nên các em không dám phiêu lưu". Chính vì không có người mới, trẻ nên cũng khó có tiết mục mới.

Ông Sơn cảnh báo cứ đà này thời gian tới khi rạp xiếc ở Lữ Gia được xây dựng thì có khi không còn diễn viên trẻ để diễn xiếc.

Tiết mục xiếc ngựa Ngày hội xuân của người H' Mông của Liên đoàn Xiếc Việt Nam nhận giải nhất - Ảnh: LINH ĐOAN

Ông Tống Toàn Thắng - phó giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam - nêu thực trạng ngay cả trường xiếc hiện tại cũng khó tuyển được đầu vào. Ông cho biết trường đã lên tận vùng núi, các trường dân tộc nội trú nhưng số lượng tuyển cũng hạn chế vì nhiều phụ huynh e ngại cho con vào trường xiếc học cực khổ 5 năm nhưng ra trường không biết có tương lai không.

Số tuổi của các nghệ sĩ xiếc ở liên đoàn hiện nay chênh lệch khá lớn. Nhiều diễn viên lớn tuổi đã chững lại hoặc không còn đủ sức khỏe để biểu diễn nhưng khá khó khăn trong việc tìm ngân sách cho họ đi học để chuyển đổi công việc. Diễn viên kế cận lại hổng do lộ trình tuyển bị ngắt đến 2, 3 năm.

"Chúng ta không phải không có tài năng. Nhưng trong bối cảnh, môi trường hiện nay có thể họ không đủ kiên nhẫn vì còn phải mưu sinh, cơm áo gạo tiền... Chia sẻ được tâm tư, tình cảm của anh em nghệ sĩ nên liên đoàn xiếc luôn nỗ lực tận dụng tất cả nguồn lực của họ để khơi dậy lòng yêu nghề, đảm bảo được cuộc sống.

Chúng tôi khuyến khích mọi người phải đa năng, đa dạng, linh hoạt đáp ứng được nhiều trò diễn của xiếc, đáp ứng nhu cầu của thị trường để người nghệ sĩ có thêm nhiều đất sống. Khi cuộc sống ổn định, họ sẽ tiếp tục nuôi dưỡng đam mê và gắn bó với nghệ thuật xiếc" - ông Thắng chia sẻ.

Tiết mục Chơi vơi của Trường trung cấp Nghệ thuật xiếc và tạp kỹ Việt Nam nhận giải nhất - Ảnh: LINH ĐOAN

Theo tuoitre