Điện ảnh Nhật Bản khởi sắc trở lại

Sau nhiều năm khó khăn, như nhiều ngành công nghiệp Nhật Bản kể từ khi nền kinh tế bong bóng phát nổ vào đầu những năm 1990, hiện đã có sự lạc quan về triển vọng kinh doanh điện ảnh hoặc những ngành giải trí khác. Tuy khá nhiều năm đình trệ về tiền lương và kinh tế kết hợp với lực lượng lao động giảm dần và già đi có vẻ sẽ vẫn tiếp tục, nhưng những năm gần đây đã chứng kiến nhiều con số kỷ lục trong giới phim ảnh và một số nhà phân tích tin rằng những điều tốt nhất cho ngành điện ảnh vẫn sẽ xảy ra.

Không chỉ nhờ vào sự thành công phi thường của phim hoạt hình Your name khi có doanh thu cao thứ hai trong lịch sử điện ảnh xứ hoa anh đào với 24,4 tỷ yên (214 triệu USD), Nhật Bản vẫn là thị trường điện ảnh lớn thứ ba trên thế giới, đứng sau Mỹ và Trung Quốc - khi tổng số khán giả đến rạp của năm 2016 đạt 180 triệu người, doanh thu phòng vé đạt mức kỷ lục 2,1 tỷ USD. Hơn phân nửa trong 5 bộ phim nội địa và Hollywood đứng đầu doanh thu năm 2017 là phim hoạt hình, bao gồm phim phát hành nội địa có doanh thu cao nhất là Detective Conan: The Crimson love letter (65 triệu USD).

Trong vòng một thập kỷ qua, thị phần của Hollywood tại Nhật Bản đã giảm mạnh khiến cho phim nội địa lên ngôi ở chính quê nhà. Khoảng 3.400 người đã đóng góp hơn 39 triệu yen (343.600 USD) để tài trợ cho việc sản xuất phim In this corner of the world dựa trên bộ truyện tranh về một bà nội trợ thời kỳ chiến tranh. Sau khi phim được phát hành hồi tháng 11/2016, cổ phiếu của nhà phân phối Tokyo Theaters Co. đã tăng lên một cách đáng ngạc nhiên, đủ để biết khán giả Nhật thích phim do chính họ làm như thế nào.

Năm ngoái, phim nội địa Nhật Bản đạt 149 tỷ yen (hơn 1,4 tỷ USD), chiếm 63% doanh thu phòng vé, trong khi vào năm 2002, con số này chỉ ở mức 27%. Ngoài ra, phim hoạt hình dành cho lứa tuổi thanh niên như Your name cũng thống trị doanh thu phòng vé nước này.

Số liệu thống kê dân số của Nhật Bản được dự đoán sẽ giảm từ 27 triệu đến dưới 100 triệu người trước năm 2050. Trong khi đó, dân số trong độ tuổi lao động lên đến đỉnh điểm vào năm 1995 và đã giảm 10 triệu người. Nhưng có những điểm sáng cho tình trạng thiếu lao động mạn tính này, khi thất nghiệp đã chạm mức thấp nhất trong vòng một thế kỷ là 2,4%, những công nhân trẻ và không có tay nghề cũng được nhận tiền lương cao hơn.

Shinnosuke Takeuchi - người phụ trách các lĩnh vực giải trí của Nhật tại Ngân hàng đầu tư Jefferies ở Tokyo cho biết: "Nhiều năm qua, không có tin mừng nào từ ngành giải trí Nhật, chỉ có những lo lắng về dân số giảm và lương thấp. Thậm chí khi Abenomics (chính sách kinh tế của Thủ tướng Shinzo Abe) bắt đầu vào cuối năm 2012, nó chỉ giúp ích cho người giàu, những người có tiền đầu tư vào cổ phiếu hoặc các tài sản khác. Nhưng hiện nay tiền lương cho các lao động trẻ đang bắt đầu tăng. Nhìn vào các xu hướng trong lịch sử, khi tiền lương tăng, chi tiêu cho hoạt động giải trí thậm chí còn tăng nhanh hơn mức tăng trưởng chung".

Trong bối cảnh những lo lắng rằng những người trẻ tuổi đang bỏ rơi màn ảnh rộng để đến với màn hình điện thoại, những người đi xem phim trong độ tuổi từ 10 - 19 đã có xu hướng tăng lên từ năm 2012, với sự phổ biến của phim hoạt hình đang đóng vai trò quan trọng. Điều cần lưu ý là công chúng Nhật Bản ngày nay không quan tâm đến chuyện phim là phiên bản người thật đóng hay hoạt hình. Vì người ta chỉ đơn giản có nhu cầu tìm các bộ phim thú vị mà thôi.

Các thương hiệu phim hoạt hình dành cho gia đình của Nhật Bản thường phát hành phần mới mỗi năm, rất được lòng khán giả trong nước và có số lượng người hâm mộ cực kỳ trung thành.

Còn một dữ liệu khá bất ngờ nữa đó là người Nhật luôn chuộng những tác phẩm nội địa hơn là "bom tấn" nước ngoài. Bên cạnh hoạt hình đang rất phổ biến thì Nhật Bản còn có công đóng góp những thương hiệu điện ảnh như phim về quái vật Godzilla hay phim kinh dị Ring, Ju-on... - những tác phẩm mà các nhà sản xuất phim Hollywood vẫn tham vọng dựng lại.

Kinh doanh điện ảnh ở Nhật Bản cũng đang được hưởng lợi từ sự mở rộng của dân số lớn tuổi. Một nửa số người trong lứa tuổi từ 65 - 69 hiện vẫn đang làm việc, có nghĩa là họ sẽ có nhiều tiền hơn để chi tiêu khi nghỉ hưu.

Người Nhật nắm giữ một số kỷ lục sống lâu nhất và lành mạnh nhất trên thế giới và theo số liệu của chính phủ, các hộ gia đình của những người trên 70 tuổi chi cho phim ảnh nhiều hơn 26% so với các vật dụng gia đình trong độ tuổi 60 của họ.

Takeuchi gợi ý: "Hiện giờ có khoảng 10 triệu người trong nhóm tuổi từ 65 - 69, thế hệ "baby boomers" (sinh năm 1946 - 1964) sẽ sớm nghỉ hưu, và đây cũng là điều tích cực cho ngành điện ảnh".

Rạp chiếu phim cũng được hưởng lợi từ một khía cạnh khác của nhân khẩu học Nhật Bản. Mặc dù dân số đã giảm, nhưng số hộ gia đình đã tăng lên do sự gia tăng số người sống độc thân. Tuy nhiên, nhóm này không phải lựa chọn ở một mình xem Netflix, Amazon và Hulu.

Takeuchi nói: "Ngay cả khi việc đăng ký vào các nền tảng phát trực tuyến đã tăng lên đáng kể trong vài năm qua, số người đến rạp đã tăng 4% trong giai đoạn 2015 - 2017. Nhiều người sống độc thân và tự lập đang tìm kiếm những cơ hội để đi chơi và dành thời gian ở cùng với gia đình và bạn bè trong những trải nghiệm chung như xem phim trong rạp".

Theo Doanh nhân Sài Gòn