Nghệ sĩ chèo Xuân Hinh: Từ tuổi thơ gom đồng nát đến vua hài đất Bắc

Tuổi thơ cơ cực

Sinh ra trong cái nôi quan họ Bắc Ninh, Xuân Hinh có bố làm nghề giáo, còn mẹ lo việc gia đình đồng áng. Xuân Hinh là con trưởng trong gia đình đông con với 5 trai 2 gái, nên từ nhỏ những việc từ trông em đến nấu cơm, trồng rau, bắt cua, cất vó, thu mua đồng nát... anh đều nếm trải hết.

Tuy nghèo về vật chất nhưng cái xóm hồi xưa mà gia đình Xuân Hinh sống trong ký ức của anh không bao giờ nghèo về tinh thần khi lúc nào cũng có tiếng nhạc, tiếng hát. Chính vì thế mà việc anh nghĩ mình trở thành một nghệ sĩ có lẽ cũng từ những tiếng hát, tiếng nhạc đã ngấm sâu vào máu đó, nó ăn sâu vào tiềm thức những đứa trẻ như anh cho đến khi lớn lên.

Xuân Hinh với vai hề chèo.

Xuân Hinh tâm sự: "Học hết lớp 7, khi đoàn quan họ về xã tuyển, tôi ngây ngô và háo hức cùng mấy đứa bạn đi thi. Ban đầu nghĩ thi cho vui ai ngờ lại trúng. Niềm vui khôn xiết khi tôi được đưa lên Đoàn dân ca quan họ Bắc Ninh, vừa được học văn hóa vừa học nghệ thuật và tham gia biểu diễn".

Năm 1983, Xuân Hinh lại thích bộ môn nghệ thuật chèo dù đã có hơn 6 năm gắn bó với Đoàn dân ca quan họ Bắc Ninh. Vào rồi chính Xuân Hinh cũng không ngờ mình lại trúng tuyển vào trường Sân khấu điện ảnh Hà Nội khi liều mình đăng ký thi. Từ đó đến bây giờ, Xuân Hinh theo đuổi và gắn bó với niềm đam mê thứ 2 sau khi rời mảnh đất quan họ lên Hà Nội.

"Học đại học xong, tôi được giữ lại trường làm giảng viên. Cũng chưa biết đi đâu về đâu nên tôi đồng ý. Nhưng chỉ một năm sau đó, tôi thấy mình thuộc về sân khấu biểu diễn, chỉ đứng trên giảng đường có vẻ như không hợp với tôi. Tôi viết đơn xin nghỉ dạy và chuyển về Nhà hát Chèo Hà Nội", Xuân Hinh cho biết.

Để thể hiện tinh thần gìn giữ những giá trị văn hoá dân gian của dân tộc, nghệ sĩ Xuân Hinh luôn có những màn hóa thân độc đáo.

Trong hơn 40 năm qua, NSƯT Xuân Hinh được biết đến là một trong những nghệ sĩ chèo kiêm danh hài nổi danh và tài năng hiếm thấy. Nhắc đến Xuân Hinh, người ta nghĩ ngay đến anh Cu Sứt trong tiết mục chèo cùng tên, anh phu xe trong Người ngựa, ngựa người, Lý Toét trong Lý Toét xử kiện hay Tùng trong Tùng lò gạch… Anh cũng thành công với không ít lần giả gái, hóa thân thành các nhân vật nữ tiêu biểu của sân khấu chèo như Xúy Vân giả dại, Thị Kính đa đoan đến cô Mầu lẳng lơ.

Nghệ sĩ Xuân Hinh trong một vở chèo.

Sở hữu nhiều vở diễn sân khấu ấn tượng, giàu giá trị nghệ thuật và sâu sắc về nội dung, ý nghĩa, anh được công chúng ưu ái mệnh danh là "Vua hài đất Bắc". Khán giả và đồng nghiệp nể phục Xuân Hinh ở chỗ, tài năng diễn xuất của anh đã đạt tới một trình độ cao cấp, hòa quyện tinh tế giữa ca hát, múa, diễn xướng ngôn từ. Chính vì thế mà mỗi lần anh xuất hiện là khán giả rất quan tâm, đặc biệt cũng xuất phát từ việc anh ít lên truyền hình.

Xuân Hinh được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú năm 1997. Có thể thấy, Xuân Hinh đã xây dựng cho mình một phong cách riêng, tạo dấu ấn đậm nét trong lòng khán giả trong hơn 40 năm hoạt động nghệ thuật. Anh từng được vinh danh, trao tặng giải thưởng về việc sưu tầm, nghiên cứu, gìn giữ và phát triển Nghệ thuật truyền thống Việt Nam vào năm 2013.

Nhờ những màn hoá thân độc đáo, riêng biệt trên sân khấu, cùng các vai diễn ấn tượng, Xuân Hinh nhận được sự yêu mến đặc biệt của khán giả và sự nể trọng, kính phục của những nghệ sĩ thế hệ sau.

Tài sản "khủng" của Xuân Hinh sau hàng chục năm làm nghề

Cát-xê của Xuân Hinh cũng thuộc hàng cao "ngất ngưởng" bởi anh là một nghệ sĩ được khán giả vô cùng yêu thích. Xuân Hinh thường lồng ghép chèo vào hài. Những đĩa hài của Xuân Hinh lúc nào cũng "hot", làm mưa làm gió một thời, chính vì thế một số nhà sản xuất tiết lộ rằng trong làng hài phía Bắc, anh là người có cát-xê đóng hài Tết cao nhất.

Nghệ sĩ Xuân Bắc từng bày tỏ sự ngưỡng mộ xen lẫn ghen tị với người đàn anh của mình: "Toàn bộ tiền thu mỗi chương trình là 10 thì riêng Xuân Hinh nhận được phải là 8. Tôi cũng đệm là Xuân mà sao có lúc phải thốt lên rằng, người ta như gió như diều, mình như con ốc sớm chiều bò lên".

Căn nhà tại phố Hàng Bông của Xuân Hinh.

Số đất đai Xuân Hinh sở hữu cũng gây tò mò khi giới nghệ sĩ vẫn thường rỉ tai nhau về khối tài sản "khủng" này. Thế nhưng anh luôn hóm hỉnh nói rằng đã chia sẵn gia tài cho hai con nên giờ chỉ là kẻ tay trắng, dường như không thừa nhận và cũng chẳng phủ nhận khi nói về điều này.

Gia đình nghệ sĩ Xuân Hinh hiện đang sống tại căn nhà ở con phố đắt đỏ Hàng Bông (Hà Nội). Cách đây vài năm, căn nhà này được nam nghệ sĩ mua với giá mà dư luận "đồn thổi" rằng lên tới vài chục tỷ đồng, có thiết kế sang trọng nhưng mang đậm nét truyền thống.

Nhà cổ ở quê của Xuân Hinh.

Ngôi nhà cổ của nghệ sĩ Xuân Hinh có khuôn viên rợp bóng cây xanh.

Ở quê nhà Bắc Ninh, Xuân Hinh còn có căn nhà gỗ có giá trị liên thành, được thiết kế theo truyền thống vùng làng quê Bắc Bộ. Nam nghệ sĩ thường về nơi này để thư giãn, nghỉ ngơi cũng như mời bạn bè thân thiết đến tụ tập, hàn huyên. Ngoài ra, NSƯT Xuân Hinh còn có hứng thú đặc biệt với những chiếc kính hàng hiệu đắt đỏ dù làm bạn với nhiều nghệ sĩ có đam mê chơi xe, hay như Hoài Linh có sở thích sưu tập kim cương.

Chân dung bà vợ "nhiều tiền" khiến Xuân Hinh phải "nhịn" để êm ấm cửa nhà

Xuân Hinh còn được hâm mộ bởi có một gia đình hạnh phúc với vợ đẹp, con cái giỏi giang bên cạnh sự nghiệp được cả khán giả và đồng nghiệp ghi nhận về tài năng. Cho đến bây giờ, Xuân Hinh vẫn không hiểu thế nào mà một "gái phố cổ" như vợ ông lại mê cái lão nghệ sĩ nghèo kiết xác!

Xuân Hinh và vợ trong ngày cưới.

Thế nhưng mỗi lần nhắc đến vợ ông đều rất tự hào khẳng định: "Bà này không cần tiền. Bà ấy chỉ cần chồng cần con thôi chứ không cần tiền. Khi lấy nhau, tôi là 'Việt kiều' Bắc Ninh, còn bà ấy là Hà Nội gốc mà. Bà ấy thiếu gì tiền".

Được biết, vợ Xuân Hinh chấp nhận cả những cơn "điên nghề" của ông, khi 2-3 giờ sáng vẫn tập tành, dựng vở để chồng thỏa chí tang bồng, còn mình thì lo toan mọi việc trong nhà. Một phần, cũng do ông biết "nhịn" nên gia đình mới "thuyền xuôi một bến, nước chảy một dòng". "Mình nhịn là êm ấm cửa nhà. Bà ấy giận bỏ đi đâu thì ai nấu cho ăn. Thuê người giúp việc thì tốn kém lắm" - nghệ sĩ hài hước khoe về gia đình hạnh phúc.

"Mình phải nhịn bà ấy như nhịn cơm sống, chưa bao giờ dám làm bà ấy buồn cái gì ở trong đầu", Xuân Hinh tâm sự.

2 con của Xuân Hinh đều có năng khiếu nghệ thuật nhưng ông không ép các con theo nghiệp của bố nên nhà cửa lúc nào cũng thoải mái và vui như Tết. "Tôi tôn trọng sở thích của con, ép chúng sao được, chúng thích gì thì làm đó. Nếu con thích vào đại học thì tôi cho học; còn nếu làm nghề khác, tôi cũng đồng ý" - Xuân Hinh khẳng định.