Theo thống kê từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Việt Nam đang là một trong những quốc gia có tỷ lệ vô sinh hiếm muộn cao. Đáng nói, tỷ lệ này đang ngày càng trẻ hóa và gia tăng.
Cụ thể, theo số liệu từ WHO, tỷ lệ vô sinh - hiếm muộn trung bình ở người trưởng thành trên toàn thế giới là 17,5%. Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 1 triệu cặp vợ chồng bị vô sinh hiếm muộn (chiếm 7,7%). Trong số đó, các cặp vợ chồng ở độ tuổi dưới 30 chiếm đến 50%. Tỷ lệ vô sinh thứ phát (vô sinh sau một lần mang thai) gia tăng 15-20% sau mỗi năm, chiếm hơn 50% các cặp vợ chồng vô sinh.
BS Phạm Văn Hưởng (Phó Giám đốc chuyên môn, Bệnh viện chuyên khoa Nam học và Hiếm muộn Hà Nội) nhận định, nhu cầu tìm đến điều trị vô sinh hiếm muộn tăng mạnh trong thời gian gần đây. Trong đó có những trường hợp không thể can thiệp điều trị nên bắt buộc phải sử dụng IVF ngay cả khi còn rất trẻ.
Nhu cầu làm IVF tăng mạnh ở người trẻ bị vô sinh hiếm muộn
    |
 |
| BS Phạm Văn Hưởng đang tư vấn cho bệnh nhân. |
Mới kết hôn 1 tháng, vợ chồng chị A. (sinh năm 2001) đã đưa nhau đến khám tại Bệnh viện Nam học Hà Nội. Khi được bác sĩ hỏi sao mới ngoài 20 tuổi, kết hôn chưa lâu mà đã đi khám, chị A. chia sẻ: Do em thấy cơ quan sinh sản của chồng có bất thường.
Đó là một trong những trường hợp đến khám vô sinh hiếm muộn dù còn rất trẻ mà BS Hưởng đã tiếp nhận.
"Kết quả khám là người chồng không có tinh trùng. Rõ ràng với trường hợp này, các bạn đó phải đi khám sớm, bởi để thêm thời gian cũng không giải quyết được gì", BS Hưởng khẳng định. Trường hợp này sau đó đã chỉ định mổ tìm tinh trùng, thực hiện thụ tinh ống nghiệm luôn.
"Có những trường hợp chúng tôi phải chỉ định sớm IVF ngay lập tức mà không cần thời gian, liên quan đến tuổi của người phụ nữ...", BS Hưởng chia sẻ.
Hoặc một vài trường hợp người đàn ông bất thường, suy sinh dục hoặc bất thường nhiễm sắc thể, các yếu tố di truyền hoặc tinh trùng rất kém, có một vài tinh trùng thôi thì gần như sẽ tiếp cận IVF sớm.
"Trong những trường hợp này, khi phát hiện sớm các bất thường, đi làm IVF sớm, có con sớm sẽ tốt hơn rất nhiều nếu như đợi vài năm, hay theo đúng lý thuyết là thường phải chờ 12 tháng", BS Hưởng cho hay.
Nhiều nguyên nhân khiến vô sinh hiếm muộn ngày càng trẻ hóa
Bệnh vô sinh nằm trong 3 bệnh phổ biến, sau bệnh ung thư và tim mạch. Vô sinh là một trong những bệnh cần phải đặc biệt quan tâm.
BS Phạm Văn Hưởng nhận định, hiện nay tỷ lệ vô sinh của Việt Nam và các nước Châu Á Thái Bình Dương đứng trong top đầu của thế giới. Tỷ lệ này đang có xu hướng tăng và trẻ hóa. Theo một báo cáo của Bệnh viện Phụ sản Trung ương cách đây khoảng 10 năm, tỷ lệ vô sinh ở nước ta là 7,7%. Đến nay, tỷ lệ này tăng lên gần 10%.
Theo BS Hưởng, khoảng 10 năm trở lại đây, tình trạng nạo phá thai nhiều lần ở các bạn trẻ không đảm bảo, dẫn đến vấn nạn vô sinh hiếm muộn sau này. Ngoài ra, việc quan hệ tình dục quá sớm gây ra nhiều hệ lụy về thể chất lẫn tinh thần cũng là nguyên nhân khiến vô sinh hiếm muộn gia tăng.
"Đối với các bệnh nhân trẻ tuổi đến bệnh viện thăm khám thì nguyên nhân của nữ giới, nam giới xấp xỉ ngang nhau. Tỷ lệ nam 40%, nữ 40%, ngoài ra khoảng 10% là chưa rõ nguyên nhân", BS Hưởng nói.
Cụ thể, đối với nhóm nữ, nguyên nhân về rối loạn chức năng buồng trứng hay gặp nhất bao gồm rối loạn về phóng noãn, điển hình là không có sự rụng trứng thường xuyên hoặc không rụng trứng, đa nang buồng trứng hoặc rối loạn trục nội tiết từ trung tâm vùng dưới đồi, tuyến yên cho đến buồng trứng, bị suy trung tâm hoặc trường hợp bị suy buồng trứng sớm… Đó là những rối loạn nội tiết có thể gặp hàng đầu.
Ngoài ra, những bất thường giải phẫu ở tử cung hoặc vòi tử cung, viêm nhiễm gây tắc vòi trứng là nguyên nhân thứ 2. Nhóm nguyên nhân thứ 3 là các bệnh cảnh hay gặp như lạc nội mạc tử cung và một vài nguyên nhân khác nữa như tâm lý...
Đối với nhóm nam, các bất thường về tinh trùng, số lượng, chất lượng tinh trùng ngày càng kém đi có thể liên quan đến nhiều yếu tố. Tuy nhiên ở nam giới, số lượng tinh trùng bất thường hẳn như không tinh trùng (chiếm khoảng 10-15% trong nhóm nam), số lượng, chất lượng tinh trùng suy giảm ở mức rất rất thấp (rất ít tinh trùng hoặc suy giảm) vẫn phải làm thụ tinh trong ống nghiệm IVF là nhóm nguyên nhân hàng đầu của nam giới.
Ngoài ra có nhóm liên quan đến rối loạn nội tiết, một trục nội tiết từ trung tâm đi đến tinh hoàn, suy trung tâm suy tinh hoàn, bất thường về di truyền hoặc hay gặp nhất là Klinefelter. Một vài nguyên nhân rối loạn về xuất tinh cũng có thể là nhóm nguyên nhân của nam giới.
Ngoài những nguyên nhân trực tiếp về bệnh lý đó còn do rất nhiều yếu tố nguy cơ trong cuộc sống như căng thẳng, lo âu, thói quen xấu như chất kích thích, rượu, bia, thuốc lá… Áp lực công việc, không có thời gian tập thể dục thể thao, thừa cân…
Chuyên gia khuyên, nếu thấy những bất thường như không mang thai tự nhiên sau 12 tháng kết hôn (đối với những người trẻ đang mong có con) thì nên đi khám và điều trị sớm, tránh tốn nhiều công sức, tiền bạc.
Tiểu Nguyễn