    |
 |
| Việc xét nghiệm và điều trị HIV tại cộng đồng đang giúp giảm thiểu lây truyền từ mẹ sang con. |
Fatima Sanni tưởng như cuộc đời mình đã kết thúc khi nhận kết quả xét nghiệm dương tính với HIV vào năm 2019. Lúc đó Sanni đang mang thai đứa con đầu lòng, cô chỉ biết nằm trên giường mà khóc.
Trong suốt thời kỳ mang thai, Sanni, hiện 26 tuổi, thường xuyên đau yếu nhưng chỉ có thể sử dụng các loại thảo dược vì không có tiền đến trung tâm y tế ở Taraba, một bang ở phía Đông Bắc và là một trong những bang nghèo nhất của Nigeria.
Giúp đỡ người nhiễm HIV
Người đã đề nghị Sanna đi xét nghiệm HIV là một bà mụ - người có kinh nghiệm thực tế thay vì được đào tạo y tế chính thức và thường được các gia đình thuê để giúp đỡ đẻ. Người phụ nữ được đào tạo trong dự án Lafiyan Yara (có nghĩa là "hạnh phúc của trẻ em" trong tiếng Hausa) để ngăn chặn sự lây lan của HIV, đồng thời phát hiện các vấn đề trong thời kỳ mang thai và thực hiện các xét nghiệm liên quan đến HIV.
"Tôi mang thai đứa con đầu lòng vào năm 2019 và luôn đau ốm trước khi đi xét nghiệm. Kết quả xét nghiệm cho thấy tôi dương tính với HIV", Sanni - người trẻ nhất trong số bốn người vợ của chồng cô, nói.
Thực hiện xét nghiệm HIV đồng nghĩa với việc Sanni được cấp thuốc để ngăn virus lây truyền sang thai nhi và đứa trẻ Sanni sinh ra không bị nhiễm bệnh. Cô và gia đình cũng được tư vấn, hướng dẫn và điều trị HIV. Ngoài Sanni, chồng cô, hai người vợ khác và một đứa con khác cũng cho kết quả dương tính.
"Nhân viên y tế khuyến khích tôi rằng dùng thuốc sẽ giúp tình trạng của tôi ổn hơn. Sau đó, tôi dần dần có cảm giác nhẹ nhõm hơn", Sanni, người hiện đang chờ đợi kết quả xét nghiệm cho đứa con thứ hai, một bé gái ba tháng tuổi, nói.
Dự án Lafiyan Yara
Sanni là một trong những câu chuyện thành công của dự án Lafiyan Yara được khởi xướng bởi Hiệp hội Sức khỏe Gia đình. Từ năm 2019, dự án thực hiện xét nghiệm HIV cho khoảng 440.272 người tại 8 khu vực địa phương của bang Taraba để kiểm soát sự lây lan của HIV và AIDS. Trong ba năm qua, hơn 800 người ở Taraba đã được xác định nhiễm HIV và được điều trị thông qua dự án với sự hỗ trợ của Aidsfonds - một tổ chức phi lợi nhuận của Hà Lan.
Giám đốc chương trình, bà Aisha Dadi, nói: "Chúng tôi không muốn những đứa trẻ nhiễm HIV từ trong bụng mẹ, ngay cả khi mẹ chúng dương tính. Nigeria có tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con cao, chúng tôi muốn thu hẹp khoảng cách đó".
Phát biểu tại một buổi lễ ở Jalingo (thành phố thủ phủ của bang Taraba) vào hôm thứ Sáu (9/9) để đánh dấu hành trình bốn năm của dự án Lafiyan Yara, bà Aisha Dadi cho biết dự án giúp phát hiện hơn 1.081 trẻ em có kết quả xét nghiệm HIV dương tính và hơn 1.020 trẻ đã được điều trị.
"Dự án đã ghi nhận 142 người sống chung với HIV bắt đầu điều trị ARV trong quý cuối cùng của giai đoạn. Điều này đảm bảo rằng tất cả các phụ nữ mang thai được xét nghiệm và các bà mẹ dương tính với HIV được điều trị hiệu quả nhằm tăng tỷ lệ sống cho mẹ và trẻ", bà nói.
Nâng cao nhận thức về HIV
Bang Taraba là nơi sinh sống của 3,4 triệu dân và có tỷ lệ hiện nhiễm HIV cao thứ tư và tỷ lệ nghèo cao thứ hai trong số 36 bang của Nigeria. Hầu hết phụ nữ sử dụng phương pháp đỡ đẻ truyền thống do chi phí chăm sóc sức khỏe cao và nhận thức về lây truyền HIV từ mẹ sang con còn thấp.
Dự án Lafiyan Yara đã đào tạo những phụ nữ đỡ đẻ và cung cấp găng tay, khẩu trang và bộ dụng cụ xét nghiệm HIV. Những người này được trả khoảng 32.000 naira (gần 1,8 triệu đồng) một tháng. Cũng như đào tạo doula – người cung cấp các kỹ thuật phi y học trong quá trình chuyển dạ, chương trình cũng làm việc với cộng đồng, nhân viên y tế và các nhà lãnh đạo tôn giáo để khuyến khích thảo luận và nâng cao nhận thức về HIV.
"Trước Lafiyan Yara, chúng tôi chìm trong bóng tối. Chúng tôi không tiến hành kiểm tra trước hoặc sau khi sinh. Bây giờ chúng tôi đã được đào tạo và đang thực hiện xét nghiệm trong cộng đồng", Martha Ndijo, 58 tuổi, một người đỡ đẻ cho biết.
Lafiyan Yara cũng giúp phụ nữ bắt đầu kinh doanh nhỏ để giúp hỗ trợ con cái, khuyến khích họ tham gia các hiệp hội tiết kiệm và cho vay.
Florence Peter-James, 39 tuổi, người được trợ cấp một khoản nhỏ để mở một gian hàng làm masa (bánh gạo), nói: "Bất cứ khi nào chúng tôi đi họp, chúng tôi đều được yêu cầu mang theo một ít tiền để gửi tiết kiệm. Số tiền chúng tôi tiết kiệm được ở đó sẽ được dùng để cho những người trong nhóm vay", Peter-James nói.
Sau khi dùng thuốc, sức khỏe của Sanni đã được cải thiện. Người phụ nữ nói: "Tôi không muốn bất kỳ người nào khác bị nhiễm HIV".
Kim Ngọc