Lưu ý các tai biến do thời tiết nắng nóng: Sốc nhiệt, đột quỵ do nhiệt

Nguyên nhân gây sốc nhiệt, đột quỵ do nhiệt là do bị mất muối và nước kéo dài, đi kèm với hoạt động quá tải của trung tâm điều hòa thân nhiệt. Là hình thái nặng của các tai biến do nhiệt, xảy ra khi thân nhiệt lên tới 40 độ C hay cao hơn.

Theo bác sĩ CKII Nguyễn Viết Hậu - Trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, đột quỵ do nhiệt có tỷ lệ tử vong tương đương với đột quỵ do tim hay đột quỵ do não. Tăng thân nhiệt kéo dài sẽ gây tổn thương cho hệ tim mạch, hô hấp, gan, thận và đặc biệt là hệ thần kinh với các triệu chứng như: Đau đầu, chóng mặt, buồn ói, lơ mơ, rối loạn tri giác, co giật và thậm chí hôn mê.

Bác sĩ Viết Hậu cho biết, khi thấy có triệu chứng của đột quỵ do nhiệt thì phải sơ cứu tạm thời như sau:

Cho người bị nạn nằm đầu thấp.
Di chuyển ra khỏi vùng có nhiệt độ cao.
Làm giảm nhiệt cho nạn nhân như dùng quạt hay ngâm người bị nạn trong nước mát vài phút.
Dùng khăn sũng nước lạnh hay nước đá đắp vào các vùng trên cơ thể có nhiều mạch máu như trán, lưng, nách, bẹn...
Đồng thời gọi điện thoại cho bộ phận cấp cứu để chuyển người bệnh đến bệnh viện ngay.

Về triệu chứng, khác biệt dễ nhận thấy giữa đột quỵ và kiệt sức do nắng nóng là đột quỵ do nhiệt làm cho hệ thống điều hòa thân nhiệt bị hư hại khiến cho bạn không thể tiếp tục tiết mồ hôi nên da bạn bị nóng và khô. Kiệt sức do nhiệt, bạn vẫn tiết được mồ hôi với khối lượng lớn nên da bạn lạnh và ẩm ướt.

Bên cạnh đột quỵ do nhiệt, chúng ta cũng thường bắt gặp các biến chứng khác như ngất xỉu, kiệt sức do nhiệt.

Ngất xỉu do nhiệt

Bác sĩ Viết Hậu cho biết, ngất xỉu do nhiệt thường gặp ở những người đi du lịch trong mùa hè, phải đi ngoài nắng, leo núi, di chuyển nhiều, tập quân sự... từ đó gây ra tình trạng mất muối và nước. Đến một giai đoạn nào đó việc mất muối và nước quá nhiều, nếu không bổ sung kịp thời sẽ làm cho khối lượng nước trong lòng mạch máu sụt giảm, tụt huyết áp, đặc biệt ở tư thế đứng làm giảm lưu lượng máu đi lên não gây ngất xỉu. Lúc này, thường kèm theo các triệu chứng khác như: Trí tuệ lẫn lộn, nước tiểu sẫm màu, chóng mặt, hoa mắt, đau đầu, buồn nôn, nôn, tiêu chảy...

Chúng ta có thể sơ cứu người bị ngất xỉu do nhiệt như sau:

Nằm đầu thấp.
Di chuyển đến vùng có không khí thoáng mát.
Nới rộng áo quần.
Bù nước có muối khoáng.
Theo dõi khoảng 30 phút, nếu ổn định thì không cần phải đến bệnh viện.

Kiệt sức do nhiệt

Nguyên nhân chủ yếu là do tình trạng mất muối và nước kéo dài hơn so với các tình huống trên. Nạn nhân tiết mồ hôi rất nhiều, có cảm giác ớn lạnh, da lạnh và ẩm ướt, mạch nhanh, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, nôn ói, chuột rút, mệt mỏi, ngất xỉu... Tình trạng này nếu chúng ta sơ cứu kịp thời như tạm thời ngưng các hoạt động, chuyển nạn nhân sang nơi thoáng mát sẽ giúp cơ thể phục hồi. Nếu vẫn tiếp tục hoạt động hay không thể di chuyển qua môi trường khác thì sẽ gây ra hiện tượng đột quỵ do nhiệt. Tai biến này là thể bệnh nặng nhất của các bệnh lý do tăng nhiệt độ gây ra.

Sơ cứu người bị kiệt sức do nhiệt giống như đã nói ở trên, nhưng phải theo dõi kỹ lưỡng hơn. Ngoài ra, chúng ta có thể dùng các loại khăn lạnh chườm vào các vùng trên cơ thể có nhiều mạch máu như trán, lưng, nách, bẹn... để hấp thu nhiệt nhanh, giúp cơ thể thải nhiệt nhanh hơn, cố gắng cho người bị nạn uống càng nhiều nước càng tốt. Trong vòng từ 30 phút đến 1 giờ mà triệu chứng không được cải thiện (đau đầu, nôn ói, chóng mặt nhiều hơn...) thì nên đưa đến bệnh viện.

Một số điểm cần lưu ý

Theo bác sĩ Nguyễn Viết Hậu, để phòng ngừa các tình trạng do thời tiết nắng nóng hay thời điểm lúc giao mùa gây ra, khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong thời gian dài hay môi trường có nhiệt độ cao, chúng ta nên có các biện pháp sau đây:

Mặc quần áo dài tay, thoáng mát, đội nón rộng vành, hạn chế thời gian tiếp xúc với ánh nắng gay gắt trong thời gian từ 10 giờ đến 16 giờ. Nếu bắt buộc phải làm việc hay hoạt động trong môi trường nhiệt độ cao thì nên mỗi giờ một lần chuyển sang nơi có không khí mát mẻ, nghỉ ngơi khoảng 15 phút, sau đó trở lại với công việc.
Chủ động uống nước, không nên đợi đến lúc khát nước mới uống. Chúng ta nên uống các loại nước có muối khoáng như các dung dịch nước điện giải trị tiêu chảy, nước chanh có pha muối, đường...
Trong thời tiết nóng bức hay trong thời điểm giao mùa phải lưu ý thêm các bệnh lý về đường hô hấp. Nguyên nhân là do mọi người có xu hướng ở trong phòng máy lạnh quá lâu, sử dụng quạt mạnh hoặc ăn uống các loại thức ăn, thức uống lạnh hay có đá... Những hoạt động như vậy vô tình làm khô niêm mạc, khô chất nhầy của đường hô hấp. Làm cho các vi trùng có lợi cho cơ thể chết đi, tạo điều kiện thuận lợi cho các siêu vi, vi trùng ngoại lai dễ xâm nhập gây các bệnh lý như nhiễm siêu vi, viêm đường hô hấp trên...
Nhiệt độ môi trường cao dễ làm cho thức ăn bị ôi thiu, cùng với sự phát triển mạnh của các loài trung gian truyền bệnh như ruồi, muỗi, gián... dễ gây ngộ độc thực phẩm, đặc biệt là các vụ ngộ độc tập thể.
Khi nhiệt độ tăng cao thì sẽ dẫn đến việc tăng tiết mồ hôi và chất bã nhờn. Đặc biệt là ở trẻ em hay người già cao tuổi mắc các bệnh phải nằm lâu sẽ dễ bị lở loét, các vi nấm mọc nhiều hơn ở các vùng kẽ da như nách, bẹn...

Theo Thanh niên