Cây ích mẫu có tên khoa học là Leonurus japonicus Houttm họ Bạc hà. Ích mẫu còn được biết với nhiều tên gọi khác như mẫu thảo, sung úy, chói đèn.
Loại cây này có đặc điểm cao 0,6m đến 1m. Thân hình vuông, ít phân nhánh, toàn thân có phủ lông nhỏ ngắn. Hình dáng của lá tủy vào vị trí mọc, chẳng hạn lá mọc ở gốc có cuống dài, phiến lá hình tim, mép có răng cưa thô và sâu; lá ở thân có cuống ngắn hơn, phiến lá thường xẻ sâu thành 3 thùy, trên mỗi thùy lại có răng cưa thưa; lá trên cùng phần lớn không chia thùy và hầu như không cuống. Hoa mọc vòng ở kẽ lá. Quả nhỏ, 3 cạnh, vỏ màu xám nâu.
Thành phần hoạt chất trong cây ích mẫu bao gồm Furanic diterpenes, alkaloid, sterol, iridoid, flavonoid, axit ursolic, khoáng chất.
1. Tác dụng của cây ích mẫu
Ích mẫu chưa được nhiều nghiên cứu chứng minh nhưng đây là vị thuốc được sử dụng từ xa xưa để điều trị nhiều tình trạng khác nhau, bao gồm bệnh tim, lo lắng và kinh nguyệt không đều. Dưới đây là những lợi ích tiềm năng của cây ích mẫu đối với sức khỏe:
- Điều hòa kinh nguyệt
Cây ích mẫu được ví như thuốc bổ tử cung giúp điều hòa kinh nguyệt và có thể làm giảm đau bụng, khó chịu hoặc căng thẳng trước kỳ kinh nguyệt.
Loại thảo dược này có thể giúp làm dịu cơn đau bụng kinh bằng cách giảm co thắt ở tử cung và cải thiện lưu lượng máu đến vùng chậu.
    |
 |
| Cây ích mẫu giúp điều hòa kinh nguyệt và giảm đau bụng kinh (Ảnh: Internet) |
- Tốt cho sức khỏe tim mạch
Ngoài tác dụng điều hoà kinh nguyệt, ích mẫu còn có tác dụng giảm nhịp tim hoặc nhịp tim không đều do lo lắng, căng thẳng và hạ huyết áp, đồng thời hỗ trợ sức khỏe tim mạch.
Cây ích mẫu có những tác dụng này nhờ có chứa các chất chống oxy hóa. Ngoài ra, loại thảo dược này còn chứa chất ancaloit hóa học leonurine - một chất giãn mạch nhẹ, nhờ đó cây ích mẫu hoạt động như một chất chống co thắt để thư giãn các cơ trơn, một trong những cơ đó là tim.
Các hợp chất quan trọng khác được tìm thấy trong loại cây này bao gồm iridoid glycoside, khi kết hợp với các ancaloit thực vật có thể giúp giảm cholesterol và triglyceride, ngăn ngừa cục máu đông và kết tập tiểu cầu, làm chậm nhịp tim, giảm huyết áp và cải thiện tuần hoàn tim.
- Tốt cho phụ nữ chuẩn bị và sau sinh
Mặc dù không được sử dụng cho đến khi chuyển dạ, nhưng ích mẫu có thể làm dịu cơn đau chuyển dạ sớm nếu chúng bắt đầu sớm. Loại thảo dược này cũng có thể làm giảm sự bồn chồn, lo lắng, căng thẳng và mất ngủ mà một số phụ nữ gặp phải trong quá trình chuyển dạ.
Sau khi sinh, cây ích mẫu được dùng để giúp tử cung thư giãn và trở lại bình thường, đồng thời ngăn ngừa chảy máu sau sinh.
Trong một nghiên cứu, người ta thấy rằng tiêm cây ích mẫu có thể giúp giảm mất máu sau khi sinh mổ, hoặc sinh mổ (mổ lấy thai), khi kết hợp với hormone oxytocin.
|
 |
| Cây ích mẫu giúp giảm các triệu chứng khó chịu trong quá trình chuyển dạ (Ảnh: Internet) |
- Lợi ích khác
Mặc dù nghiên cứu còn hạn chế, nhưng ích mẫu có thể mang lại một số lợi ích sức khỏe khác:
+ Có thể làm giảm bớt lo lắng và trầm cảm: Mặc dù còn hạn chế về phạm vi, các nghiên cứu ban đầu ở người và chuột cho thấy có thể giảm các triệu chứng lo âu và trầm cảm sau khi uống chiết xuất cây ích mẫu hoặc leonurine hàng ngày trong tối đa 4 tuần.
+ Có thể giảm viêm: Các nghiên cứu trên ống nghiệm và động vật đã phát hiện ra rằng leonurine trong cây ích mẫu có đặc tính chống viêm. Tuy nhiên, những kết quả này chưa được xác nhận ở người.
+ Tốt cho người mãn kinh: Cây ích mẫu có thể giúp những người trong thời kỳ mãn kinh ngăn ngừa tình trạng tăng cân ngoài ý muốn do thay đổi hormone.
2. Lưu ý khi sử dụng cây ích mẫu
Mặc dù hiếm gặp, nhưng vẫn có thể gặp một số tác dụng phụ khi dùng cây ích mẫu. Những tác dụng phụ này có thể nhẹ hoặc nghiêm trọng. Cách tốt nhất để ngăn ngừa tác dụng phụ là sử dụng cây ích mẫu theo chỉ dẫn.
- Tác dụng phụ thường gặp
Phần lớn, cây ích mẫu được cho là an toàn. Tuy nhiên, loại thảo dược này có thể gây ra một số tác dụng phụ như:
+ Tiêu chảy
+ Chảy máu tử cung
+ Kích ứng dạ dày
Tác dụng phụ của ích mẫu thường nhẹ và sẽ biến mất khi bạn ngừng sử dụng loại thảo mộc này.
- Tác dụng phụ nghiêm trọng
Mặc dù còn thiếu nghiên cứu về cây ích mẫu, nhưng loại cây được coi là một loại thảo mộc an toàn. Tuy nhiên, bạn cũng có thể bị dị ứng với cây ích mẫu với các triệu chứng nghiêm trọng như:
+ Nổi mề đay hoặc phát ban
+ Đỏ mắt
+ Đau bụng
+ Tức ngực
+ Khó thở
+ Chóng mặt
+ Tim đập nhanh (tim đập nhanh, rung hoặc đập mạnh)
Hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu bạn bị dị ứng với cây ích mẫu.
- Ai không nên sử dụng cây ích mẫu?
Cây ích mẫu được chống chỉ định cho những người:
+ Đang mang thai vì ích mẫu có thể gây kích thích tử cung và gây sảy thai hoặc sinh non. Cây ích mẫu chỉ có thể sử dụng trong thời gian chuyển dạ.
+ Những người rối loạn chảy máu cũng nên thận trọng trước khi sử dụng cây ích mẫu, vì loại thảo mộc này có thể gây chảy máu.
+ Cây ích mẫu có thể có tác dụng an thần gây buồn ngủ. Vì lý do này, những người đang dùng thuốc an thần khác nên tránh sử dụng cây ích mẫu.
+ Chưa có thông tin về mức độ an toàn của cây ích mẫu đối với phụ nữ cho con bú. Do vậy, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.
|
 |
| Phụ nữ mang thai không nên sử dụng cây ích mẫu vì có thể sảy thai hoặc sinh non (Ảnh: Internet) |
- Cây ích mẫu có tương tác với thuốc không?
Giống như nhiều loại thảo mộc khác, cây ích mẫu có thể tương tác với nhiều loại thuốc, thực phẩm và các chất bổ sung khác. Không nên dùng cây ích mẫu với thuốc mà không thảo luận với bác sĩ.
+ Các thành phần hoạt tính trong cây ích mẫu, bao gồm terpen, được biết là tương tác với Jantoven (warfarin), một loại thuốc làm loãng máu thường dùng.
+ Như đã đề cập, cây ích mẫu có thể có đặc tính an thần, nghĩa là những người đang dùng thuốc an thần theo toa hoặc thuốc chống trầm cảm nên tránh sử dụng loại thảo mộc này vì có thể gây buồn ngủ quá mức.
3. Liều lượng và cách sử dụng cây ích mẫu
- Liều lượng
Do nghiên cứu ở người còn hạn chế nên hiện tại không có liều lượng khuyến nghị cụ thể cho cây ích mẫu.
Tuy nhiên, Cơ quan Dược phẩm Châu Âu (EMA) khuyến nghị nên tiêu thụ ít hơn 3 gam chiết xuất dạng bột mỗi ngày để tránh các tác dụng phụ tiềm ẩn.
- Cách sử dụng
Bạn có thể sử dụng cây ích mẫu để pha trà hoặc sử dụng các thực phẩm bổ sung. Tuy nhiên, khi sử dụng ở dạng thực phẩm bổ sung, bạn cần có sự chỉ định và hướng dẫn sử dụng của bác sĩ.
Vân Anh/Nguồn: Tổng hợp