Chỉ định xét nghiệm acid uric máu
Xét nghiệm acid uric là một phần của khám sức khỏe tổng quát định kỳ để kiểm tra nồng độ acid uric trong máu. Từ đó kết hợp với các xét nghiệm cận lâm sàng khác để tìm nguyên nhân gây tăng sản xuất acid uric hoặc giảm thải acid uric, cũng như tầm soát các bệnh lý do tăng acid uric máu gây ra.
Xét nghiệm acid uric máu là một xét nghiệm không thể thiếu trong việc chẩn đoán xác định các tình trạng: cơn đau quặn thận, thận ứ nước suy thận không rõ nguồn gốc, viêm khớp, đau khớp.
Một số triệu chứng của bệnh gout cần làm xét nghiệm acid uric máu là:
- Biểu hiện đau các khớp, đặc biệt là ngón chân cái, mắt cá chân và đầu gối;
- Xuất hiện vùng khớp bị ảnh hưởng đỏ, sưng;
- Khi khớp có cảm giác ấm khi chạm vào;
Xét nghiệm acid uric có thể được chỉ định để theo dõi bệnh gout, suy giảm chức năng thận, suy thận, các bệnh máu và thiếu máu do tan máu, bệnh nhân nghiện rượu. Ở bệnh nhân điều trị ung thư bằng hóa trị hoặc xạ trị, xét nghiệm acid uric đảm bảo rằng nồng độ acid acid không tăng cao nguy hiểm.
Ngoài ra, xét nghiệm acid uric còn hữu ích để theo dõi mức độ bệnh và tiên lượng ở bệnh nhân nhiễm độc thai nghén nặng với nguy cơ tiền sản giật.
Tăng acid uric máu không nhất định là mắc bệnh gout như nhiều người lầm tưởng
Acid uric được tạo ra khi cơ thể phân hủy các bazơ purin ngoại sinh có trong thực phẩm hoặc purin nội sinh tạo ra trong quá trình phá hủy tế bào tự nhiên trong cơ thể. Quá trình này được thực hiện chủ yếu ở gan, sau đó acid uric được lọc ở thận và bài tiết ra ngoài theo nước tiểu. Một ít acid uric được thải qua đường tiêu hóa. Acid uric trong máu tăng được gọi là hội chứng tăng acid uric máu.
Thông thường, acid uric chỉ tồn tại một lượng nhỏ trong máu và không gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Nhưng khi tăng quá mức nồng độ acid uric huyết thanh có thể gây ra sự lắng đọng tinh thể muối urate (monosodium urate) tại các khớp và mô mềm, gây ra bệnh gout.
Song tăng acid uric máu không nhất định là bị bệnh gout. Nhiều người lầm tưởng rằng khi các chỉ số xét nghiệm tăng acid uric máu là bị bệnh gout tuy nhiên, thực tế có rất nhiều người bị tăng acid uric máu, nhưng chỉ có một số tiến triển thành gout. Ngoài gout, tăng acid uric máu có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, bệnh thận và rối loạn chuyển hóa khác.
Có nhiều nguyên nhân làm acid uric tăng bao gồm chế độ ăn và một số bệnh lý. Vì vậy mà xét nghiệm acid uric máu có thể chỉ ra một số tình trạng sức khỏe làm tăng tổng hợp quá mức acid uric và/hoặc giảm thải acid uric. Ví dụ như bệnh gan, thận, ung thư,…Mức độ acid uric máu có thể được phát hiện dễ dàng qua xét nghiệm máu.
Tăng acid uric máu không nhất định là mắc bệnh gout như nhiều người lầm tưởng
Ý nghĩa kết quả xét nghiệm acid uric máu
Nồng độ acid uric ở người khỏe mạnh thường là 154 - 428 μmol/L. Giá trị tham chiếu có thể khác nhau tùy theo giới tính và phương pháp của từng phòng thí nghiệm. Mức độ acid uric ở nam giới thường cao hơn nữ giới.
Xét nghiệm acid uric không phải là xét nghiệm chẩn đoán bệnh gout, nhưng các triệu chứng của gout kết hợp với acid uric máu cao là cơ sở để chẩn đoán.
Tuy nhiên, khoảng 20-30% trường hợp bị gout nhưng có nồng độ acid uric bình thường. Cần làm thêm các xét nghiệm cận lâm sàng khác để xác định nguyên nhân gây tăng acid uric.
Acid uric trong máu tăng do tăng sản xuất axit uric
Một số nguyên nhân gây tăng sản xuất acid uric thường gặp là: Tăng axit uric máu tiên phát (vô căn), điều trị ung thư (sau hóa trị liệu, xạ trị), u lympho, thiếu máu do tan máu (bệnh hồng cầu hình liềm, sốt rét…), béo phì, chế độ ăn giàu purin… làm tăng acid uric.
Acid uric trong máu tăng do giảm bài tiết acid uric
Một số nguyên nhân gây giảm bài tiết acid uric thường gặp là: Suy thận, nghiện rượu, sử dụng thuốc lợi tiểu, suy tim ứ huyết hay sử dụng một số loại thuốc (aspirin liều thấp, thuốc lợi tiểu…)…làm giảm bài tiết acid uric
Ngoài ra, acid uric trong máu có thể tăng do các nguyên nhân khác như: Nhiễm virus Epstein-Barr, nhiễm độc thai nghén, tiền sản giật, suy cận giáp trạng, suy giáp, ngộ độc chì hay chấn thương… cũng khiến acid uric trong máu có thể tăng.
Ngược lại, nồng độ acid uric trong máu cũng có thể thấp hơn bình thường. Các nguyên nhân thường gặp gây giảm nồng độ acid uric trong máu là: Bệnh Wilson, hòa loãng máu, tổn thương ống thận gần, bệnh Celiac, bệnh Hodgkin, to đầu chi…
Cần làm gì khi kết quả acid uric máu cao?
Acid uric trong máu cao hơn bình thường nhưng không gây ra triệu chứng nào được gọi là tăng acid uric máu không triệu chứng. Trường hợp này khá phổ biến, phần lớn không cần điều trị mà chỉ cần điều chỉnh lối sống bao gồm tránh rượu bia, tăng uống nước và hạn chế sử dụng thực phẩm chứa nhiều purin.
Một số thực phẩm chứa nhiều purin là: măng tây, đồ uống chứa caffein, nấm, rau bina, rượu bia và nội tạng động vật.
Những người đã điều chỉnh chế độ ăn uống nhưng không thay đổi được tình trạng tăng acid uric, hoặc có thành viên trong gia đình bị bệnh gout, sỏi thận hoặc bệnh thận do tăng acid uric máu cần được điều trị bằng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.
Khi acid uric tăng cao kèm theo triệu chứng, tùy vào tình trạng của mỗi người mà bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Nếu được chẩn đoán gout, người bệnh cần điều trị bao gồm dùng thuốc và điều chỉnh lối sống.
Theo suckhoedoisong.vn