Mexico: Gia tăng nạn giết hại phụ nữ

Ước tính mỗi ngày có khoảng 10 phụ nữ bị sát hại

Bạo lực đối với phụ nữ là vấn đề nhức nhối trong hàng chục năm qua ở Mexico. Mexico được Liên hợp quốc xếp thứ 2 trong danh sách các quốc gia Mỹ Latinh nguy hiểm nhất đối với nữ giới, sau Brazil. Theo báo cáo của Tổ chức Ân xá Quốc tế, số vụ phụ nữ ở Mexico bị sát hại do động cơ phân biệt đối xử theo giới đã gia tăng trong những năm gần đây, từ 977 vụ năm 2020 lên 1.015 vụ năm 2021. Tuy nhiên, các nhà hoạt động cho biết con số thực tế có thể cao hơn và theo một số ước tính, mỗi ngày, Mexico có khoảng 10 phụ nữ bị sát hại vì phân biệt đối xử trên cơ sở giới. Cứ 4 phụ nữ Mexico thì có 3 người là nạn nhân của sự ngược đãi, bạo lực gia đình. Số vụ việc được xử lý chỉ khoảng 10%.

Một điều tra của trang tin điện tử Animal Politico cho biết, trong giai đoạn 2015-2020, chỉ có 5% số đơn tố cáo tấn công tình dục (bao gồm cả hiếp dâm) được đưa ra xét xử hình sự. Cũng trong giai đoạn này, tỷ lệ sát hại phụ nữ đã tăng 130%.

Bất chấp cam kết không dung thứ cho bạo lực chống lại phụ nữ của Tổng thống Andrés Manuel López Obrador khi nhậm chức tháng 12/2018, những người chỉ trích cho rằng, chính quyền Mexico không đạt được nhiều kết quả khả quan trong giải quyết cuộc khủng hoảng bạo lực. Danh sách những nạn nhân của bạo lực sẽ còn nối dài nếu chính quyền tiếp tục có thái độ thờ ơ.

Tổ chức Ân xá Quốc tế cho rằng, các nhà chức trách Mexico thiếu quan tâm đến việc ngăn chặn hoặc giải quyết các vụ sát hại phụ nữ, thậm chí bỏ mặc gia đình nạn nhân tự điều tra vụ án. Trong những năm gần đây, phong trào nữ quyền đang phát triển tại quốc gia này với nhiều cuộc biểu tình lớn trên đường phố nhằm chống lại bạo lực. Thế nhưng, các nhà chức trách Mexico dường như phớt lờ, tỏ vẻ chưa sẵn sàng ngăn chặn vấn nạn này. Nguyên nhân sâu xa của nạn sát hại phụ nữ tới từ vị thế của phụ nữ trong xã hội, sự phân biệt đối xử, định kiến chống lại phụ nữ. Trong một số trường hợp, chính quyền còn đe dọa và sách nhiễu gia đình để họ không trình báo lên cấp trên. Gia đình nạn nhân cũng không được cơ quan chức năng bảo vệ, mặc cho họ bị hung thủ đe dọa. "Thực tế, bạo lực và những thất bại trong điều tra, thất bại trong ngăn chặn nạn sát hại phụ nữ ở miền Bắc Mexico đang hiện hữu và phổ biến", Tổ chức Ân xá Quốc tế lên tiếng.

Số phụ nữ Mexico bị mất tích cũng đang tăng cao với khoảng 1.600 người, tính từ đầu năm đến nay. Theo các nhà chức trách, 829 người trong số này hiện vẫn đang được ghi nhận tình trạng mất tích và 16 người được tìm thấy đã chết. "Tội phạm có tổ chức đã trở thành thủ phạm chính của những vụ mất tích ở Mexico và được chính các quan chức của nước này tiếp sức, thỏa hiệp hoặc làm ngơ", Ủy ban Liên hợp quốc về những vụ mất tích do cưỡng ép (UNCED) lên tiếng và kêu gọi Mexico cần hành động ngay lập tức để giải quyết tình trạng này.

Kêu gọi công lý cho các nạn nhân

Những người biểu tình tuần hành ở vùng ngoại ô của Nezahualcoyotl, nơi 2 phụ nữ vừa bị sát hại. Những người biểu tình, chủ yếu là phụ nữ, mang theo những tấm biển có dòng chữ "Không được quấy rối" và "Mexico là một ngôi mộ tập thể". Tại Mexico City, cuộc tuần hành chủ yếu diễn ra trong hòa bình. Những người biểu tình đã dán lên Angel, một tượng đài kỷ niệm độc lập của Mexico được xây bằng đá, những tấm áp phích nhỏ. Mỗi tấm ghi lại một trường hợp phụ nữ bị mất tích. Trong số đó, có một tấm kể lại câu chuyện liên quan đến Debanhi Escobar, một cô gái 18 tuổi, được tìm thấy hôm 21/4 vừa qua trong một bể chứa nước tại một nhà nghỉ ở Monterrey, gần 2 tuần sau khi cô mất tích. Những người tuần hành đã hô vang khẩu hiệu "Công lý, công lý!" và mang một biểu ngữ có nội dung "24.000 người đã mất tích" để lên tiếng về tình trạng ngày càng có nhiều phụ nữ ở nước này bị biến mất. Tính chung trên cả nước, đến nay, Mexcio đã ghi nhận hơn 100.000 trường hợp mất tích, trong đó có khoảng 25.000 phụ nữ, 12.000 trẻ em.

Các nhà hoạt động cho rằng, cảnh sát và các công tố viên đã không điều tra các vụ việc kịp thời và hiệu quả. Điều này thể hiện qua trường hợp của Debanhi Escobar khi cha cô cho biết, nhà chức trách đã khám xét nhà nghỉ nhiều lần nhưng phải đến khi nhân viên ở đây báo rằng có mùi hôi bốc ra từ bể nước thì họ mới tìm thấy thi thể của nạn nhân. Escobar đã chết do bị đánh vào đầu, có khả năng cao là ngay sau khi cô ấy được nhìn thấy lần cuối vào ngày 8/4. Các nhà chức trách nói rằng không thể nhận dạng được thi thể của Debanhi Escobar. Họ chỉ có thể xác định được danh tính của cô từ sợi dây chuyền hình thánh giá mà cô đeo quanh cổ và bộ quần áo mà cô được mô tả là mặc vào đêm mất tích.

Vụ án của Escobar đã gây chấn động Mexico vì cô gái trẻ đã bị bỏ lại bên lề đường cao tốc vào đêm muộn sau khi bị một tài xế taxi giở trò sàm sỡ. Người tài xế này được cho là đã đưa cô về nhà vào đêm hôm đó. Các nhà điều tra cho biết, 200 nhân viên đã sử dụng máy bay không người lái, chó nghiệp vụ và xem lại cảnh quay của camera an ninh để tìm Escobar mặc dù thi thể của cô nằm cách nơi cô xuống taxi không xa. Vài tuần trước khi mất tích, Escobar là một trong số hàng nghìn phụ nữ tham gia các cuộc biểu tình chống bạo lực giới.

Trước đó, vào dịp 8/3, nhiều phụ nữ Mexico đã xuống đường cáo buộc Tổng thống Andres Manuel Lopez Obrador đã không triệt để thực hiện nhiều biện pháp nhằm ngăn chặn tình trạng sát hại phụ nữ đang gia tăng tại nước này. Dòng chữ "Mexico Femicide" (tạm dịch: Sát hại phụ nữ Mexico) màu trắng được gắn lên cao, trên dây kim loại đen ở phía trước Cung điện Quốc gia, nơi đặt trụ sở của chính phủ và gia đình Tổng thống đang sinh sống. Những người biểu tình đã hô vang khẩu hiệu "Phụ nữ đoàn kết, sẽ không bao giờ bị đánh bại!" và vẫy cờ trắng khi họ đến gần Cung điện Quốc gia.

Các nhà hoạt động chỉ trích hệ thống tư pháp Mexico đưa ra những hình phạt quá nhẹ đối với các vụ giết người mà nạn nhân là phụ nữ. Trong một vụ án cưỡng hiếp và giết người xảy ra năm 2016, thủ phạm chỉ bị kết án 5 năm tù.

Nhu Thụy