Ngày quốc tế Di cư (18 12): Đã tới lúc kể câu chuyện về ước mơ và hy vọng cho di cư

Trưởng phái đoàn Tổ chức Di cư Quốc tế tại Việt Nam Park Mihyung. (Nguồn: IOM)

Một tháng vừa qua là quãng thời gian rất thú vị nhưng cũng rất mất sức. World Cup 2022 đã khiến nhiều người trong chúng ta phải thức khuya đến tận sáng sớm để theo dõi.

Cùng với World Cup 2022 và trái bóng lăn, chúng ta có thể trải qua các cung bậc cảm xúc, từ buồn bã, thất vọng và đôi khi tức giận, cho đến những niềm vui vỡ oà, cảm nhận được sự đoàn kết và gắn bó, cũng như trải qua những cơ hội có thể đồng cảm cùng nhau.

Tôi và bạn bè của mình thường đùa với nhau rằng, cứ bốn năm một lần, chúng tôi lại trở thành những người yêu nước. Vì World Cup là một trong số rất ít dịp mà chúng ta công khai thể hiện sự đoàn kết mạnh mẽ của mình với màu cờ sắc áo của quốc gia hoặc khu vực.

Chúng ta công khai cổ vũ chiến thắng của đội nhà trước thất bại của đối thủ. Tuy nhiên, khi điều kỳ diệu của World Cup kết thúc, chúng ta quay trở lại với nhịp sống hằng ngày của bản thân. Chúng ta tự hỏi tại sao lại đặt quá nhiều thứ vào một trận bóng đơn thuần, dần quên đi cái tôi ích kỷ và chỉ nhớ đến những nỗ lực và nghị lực phi thường của mọi người.

Tuy nhiên, gần đây, tôi bắt đầu nhận thấy rằng “bản sắc dân tộc” thường chia rẽ chúng ta trong thời gian tổ chức World Cup không còn rõ ràng nữa. Bóng đá và di cư có mối liên hệ nội tại đến mức hầu hết các đội tuyển quốc gia, đặc biệt là các đội bóng xếp hạng cao nhất, đại diện cho sự đa dạng trong xã hội của họ, có sự tham gia của nhiều cầu thủ có nguồn gốc là người di cư.

Kỳ World Cup năm nay có 32 đội tuyển tham dự và có 137 trong tổng số 830 cầu thủ thi đấu cho đội tuyển quốc gia không phải nguyên quán của họ. Các đội bóng xuất sắc nhất của năm nay cũng có các cầu thủ là người di cư thế hệ thứ nhất hoặc có bố mẹ và ông bà là những người dân di cư.

Theo một phân tích cho thấy, các cầu thủ có nguồn gốc di cư đã thực hiện 41% trong số 661 bàn thắng ở vòng loại World Cup 2022. Ở một số đội tuyển quốc gia hàng đầu, hơn 80% số bàn thắng ở vòng loại đến từ các cầu thủ là người di cư thế hệ thứ nhất, thứ hai hoặc thứ ba.

Điều này cũng có thể được diễn giải rằng, các đội bóng lọt vào vòng 1/8 có thể đã không đạt được thành tích như vậy nếu không có các cầu thủ có nguồn gốc là người di cư. Như vậy, những cầu thủ tuyệt vời ấy đã mang trên vai và phần lớn hiện thực hóa hy vọng của các đội tuyển và các quốc gia này. Đây là một trong những ví dụ thú vị và đầy cảm hứng nhất cho thấy những lợi ích mà việc di cư mang lại cho tất cả chúng ta.

Tất nhiên, điều đó không chỉ riêng ở lĩnh vực thể thao. Hơn 1/3 số người đoạt giải Nobel cũng là người di cư. Những công ty thành công nhất thế giới như Google, Tesla, Microsoft, Yahoo và nhiều công ty toàn cầu như Pfizer, PepsiCo và P&G có những người sáng lập và CEO là người di cư thì sao? Những công ty đó đã tạo ra hàng triệu việc làm trên khắp thế giới.

Các đội bóng xuất sắc nhất của năm nay cũng có các cầu thủ là người di cư thế hệ thứ nhất hoặc có bố mẹ và ông bà là những người dân di cư. Ảnh minh họa: Đội tuyển Pháp. (Nguồn: Reuters)

Không chỉ các siêu sao và các nhà lãnh đạo thế giới, mà cả những người lao động nhập cư là hàng xóm của chúng ta cũng mang lại nhiều lợi ích cho chúng ta. Trong đại dịch, chúng ta đã chứng kiến những người lao động nhập cư tham gia tuyến đầu chống dịch, làm những công việc khó khăn mà nhiều người trong chúng ta không sẵn sàng hoặc không thể làm.

Hãy tưởng tượng một thế giới không có người chăm sóc cho người cao tuổi hoặc trồng trọt, thu hoạch và giao thức ăn cho chúng ta thì sẽ ra sao. Đặc biệt ở những quốc gia mà tốc độ tăng dân số chững lại và giảm nhanh chóng, chính những người di cư là những anh hùng bình dị quanh ta.

Họ giúp thay đổi nền kinh tế và xã hội của quốc gia nơi họ sinh sống. Họ bù đắp sự thiếu hụt trong lực lượng lao động ở các cấp độ kỹ năng và nghề nghiệp khác nhau. Không có người di cư, nhiều lĩnh vực của nền kinh tế sẽ biến mất và chuỗi giá trị toàn cầu sẽ bị phá vỡ.

Những đóng góp tích cực của người di cư cho sự phát triển đã được nghiên cứu và khẳng định trong nhiều thập niên. Ví dụ, nhiều nghiên cứu đã chứng minh, dòng ngoại hối từ người di cư là nền tảng hỗ trợ gia đình và cộng đồng địa phương của người đó, cũng như giúp tăng trưởng GDP ở quốc gia nguồn. Năm 2021, Việt Nam nhận khoảng 18 tỷ USD kiều hối, đứng thứ 6 trong 10 quốc gia nhận kiều hối lớn nhất khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Ngoài ra, hầu hết người di cư có độ tuổi tương đối trẻ hơn so với dân địa phương nên có tác động tích cực đến nguồn nhân lực và sản lượng trên mỗi lao động, do đó góp phần vào tăng trưởng GDP ở các quốc gia tiếp nhận.

Người dân di cư vì nhiều lý do khác nhau, từ cơ hội việc làm tốt hơn đến cơ hội học tập, xây dựng gia đình hay đoàn tụ với những người thân yêu. Tuy nhiên, biến đổi khí hậu, xung đột vũ trang hay bạo lực cũng dẫn đến di cư.

Dù tự nguyện, bị ép buộc hay bị dụ dỗ, chúng ta đều biết rằng, tất cả những người di cư đều đang phấn đấu để có cuộc sống tốt đẹp hơn và đóng góp vào sự phát triển của cả quốc gia nguồn và quốc gia tiếp nhận. Và trong số đó bao gồm cả những người di cư Việt Nam.

Với việc nối lại các chuyến bay quốc tế vào tháng 3 năm nay, mức độ di chuyển của người Việt Nam đã trở lại mức trước khi đại dịch xảy ra. Theo Cục Lao động ngoài nước, trong 11 tháng đầu năm 2022, số người Việt Nam xuất cảnh đi làm việc ở nước ngoài đã hơn 122.000 người, đạt 135,56% kế hoạch năm.

Mới đây, IOM đã phát động cuộc thi quốc gia “Di cư qua lăng kính của tôi”, trong đó đề nghị người dự thi là công dân Việt Nam định nghĩa di cư bằng từ ngữ và hình ảnh theo ý kiến cá nhân. Kết quả rất đáng ngạc nhiên là mặc dù có xuất thân và kinh nghiệm sống khác nhau, nhưng các bài thi đều không mô tả việc di cư là “buồn” hay “sóng gió” mà là “hy vọng” và “ước mơ”.

Trong số những người chiến thắng cuộc thi, tôi rất ấn tượng với câu chuyện của một phụ nữ trẻ. Ở tuổi 26, cô từ bỏ công việc ổn định tại Việt Nam và bắt đầu một cuộc hành trình mới. Trong vòng 4 năm, cô đã đến nhiều quốc gia, làm nhiều công việc khác nhau và gặp gỡ với nhiều người. Đôi khi cô ấy thấy rất cô đơn và gặp nhiều trở ngại trên đường đi.

Tuy nhiên, cô ấy vẫn muốn “xem nhiều hơn, khám phá nhiều hơn và học hỏi nhiều hơn. Đó là động lực chính của việc di cư của tôi”, cô ấy nói. Hành trình di cư cũng dạy cô ấy biết trân trọng những điều nhỏ nhặt trong cuộc sống và tin vào chính mình.

Dù tự nguyện, bị ép buộc hay bị dụ dỗ, chúng ta đều biết rằng tất cả những người di cư đều đang phấn đấu để có cuộc sống tốt đẹp hơn và đóng góp vào sự phát triển của cả quốc gia nguồn và quốc gia tiếp nhận.

Đối với những người di cư và người tị nạn, một khởi đầu bấp bênh vẫn có thể có một kết thúc có hậu.

Danh từ “người di cư” thường được gắn với hàm ý tiêu cực, đôi khi gần như phủ nhận con người đó. Nhưng điểm cốt lõi của mọi vấn đề đều là con người.

Những người có hy vọng, ước mơ có tiềm năng vô cùng lớn. Biết đâu, người tiếp theo đến từ bên kia biên giới có thể đưa chúng ta đến chức vô địch World Cup.

Vì vậy, chúng ta đừng quên những lợi ích to lớn mà di cư đã và đang mang lại cho xã hội của chúng ta. Và khi được quản lý tốt, di cư sẽ mang lại nhiều điều tốt đẹp.

Để đảm bảo điều này, tôi và các nhân viên tại IOM sẽ tiếp tục mang đến nhiều cơ hội hơn nữa để kể câu chuyện của những người di cư và giúp họ chia sẻ tiếng nói của chính mình. Và chúng tôi mong bạn cũng sẽ kể những câu chuyện về di cư, nhưng tất nhiên là theo cách thúc đẩy di cư hợp pháp, an toàn và trật tự.