Trong cuốn hồi ký Toufah: Người phụ nữ truyền cảm hứng cho phong trào #MeToo châu Phi mới phát hành tháng 10/2021, Toufah Jallow đã thẳng thừng tố cáo vụ cưỡng hiếp gây ra bởi nhà độc tài nước Gambia, mà cô là nạn nhân may mắn sống sót.
Từ học bổng phụ nữ trẻ triển vọng
Tên thật của cô là Fatou Jallow, thường gọi Toufah, được biết đến là cựu nữ hoàng sắc đẹp người Gambia. Năm 2014, Toufah đoạt danh hiệu Hoa hậu Gambia trong cuộc thi sắc đẹp do Tổng thống Yahya Jammeh tổ chức. Cũng trong năm đó, cô gái vừa tròn 18 tuổi trở nên nổi tiếng hơn nữa khi giành luôn học bổng trong một cuộc thi tài năng quốc gia dành cho phụ nữ trẻ.
Vào tháng 9/2014, cô bắt đầu tham gia khóa đào tạo giáo viên tại Trường cao đẳng Gambia ở Brikama. Tên tuổi của Toufah khi đó cũng đã vượt xa khỏi Gambia với tư cách là một trong số ít phụ nữ tài sắc có quan điểm công khai chống lại nạn tấn công tình dục ở quốc gia Tây Phi nhỏ bé này.
Thế nhưng vào năm 2015, cô phải bỏ trốn khỏi Gambia vì lo sợ tính mạng bị đe dọa. Mọi sự trở nên kinh hoàng sau khi nhà độc tài Yahya Jammeh bị tố cáo chuốc thuốc mê và cưỡng hiếp cô. Theo dư luận, tổng thống đã tức giận trả thù vì cô gái từ chối lời cầu hôn của ông.
Từ một “đệ nhất kiều nữ” của đất nước, Toufah phải trốn qua biên giới đến Dakar (Senegal), nơi cô liên lạc với các tổ chức nhân quyền xin trợ giúp. Tháng 8/2015, cô được sang Canada tị nạn. Tại Toronto, cô hoàn thành các khóa học về công tác xã hội. Cô chọn cách im lặng vì luôn lo lắng cho những người thân trong gia đình còn ở Gambia, lo rằng họ sẽ bị Jammeh trù dập.
Theo Toufah, có hàng trăm người đã bị bắt chỉ vì dám chất vấn Jammeh. Trong cơn hoảng loạn chạy trốn khỏi Gambia, cô phải che giấu danh tính, đeo mạng che mặt, phủ quần áo kín từ đầu đến chân để nhân viên nhà nước không nhận ra.
Chỉ đến khi Jammeh mất quyền lực, kết thúc 22 năm cai trị và phải sống lưu vong vào năm 2017, Toufah mới tìm thấy lại sức mạnh để công khai câu chuyện của mình. Cựu hoa hậu đã can đảm vượt qua điều cấm kỵ trong văn hóa Gambia, là phải im lặng trước vấn nạn tấn công tình dục.
Cả nước Gambia sau đó đã chấn động khi cô gái tổ chức một cuộc họp báo để công bố câu chuyện của mình thông qua một tài khoản mạng xã hội và một báo cáo nhân quyền vào tháng 6/2019.
Vào ngày 31/10/2019, Toufah đã ra làm chứng trước Ủy ban Sự thật, Hòa giải và Bồi thường (TRRC) Gambia về những điều cô đã trải qua dưới triều đại của Jammeh, đồng thời, lặp lại và làm rõ những lời buộc tội trước đó của cô đối với nhà độc tài.
Lên tiếng bằng chính câu chuyện đời mình
Hôm nay, Toufah Jallow đã kể lại chi tiết câu chuyện đời mình trong cuốn hồi ký mới phát hành Toufah: Người phụ nữ truyền cảm hứng cho phong trào #MeToo châu Phi.
Cô mở đầu hồi ký: “Vào tháng 6/2015, Yahya Jammeh, khi đó là Tổng thống Gambia, đã cưỡng hiếp tôi. Ông ta chưa bao giờ bị buộc tội, chưa bao giờ bị kết án... Ông ta tưởng rằng sẽ thoát tội và tìm cách xóa sổ tôi. Tôi đã nghĩ rằng mình sẽ không bao giờ nói về nó nữa, rằng tôi sẽ vẫn vô hình. Nhưng như vậy thì cả hai đều sai. Tôi đang ở đây, đang tỏa sáng như ánh bình minh trên bờ biển hoang vắng. Tôi là Toufah Jallow. Đây là câu chuyện của tôi”.
    |
 |
| Toufah Jallow thẳng thừng tố giác bị nhà cựu độc tài Yahya Jammeh cưỡng hiếp - Ảnh: BBC |
Trong cuốn sách, với đồng tác giả là nhà báo Kim Pattaway, Toufah mô tả hành trình từ khi còn là một đứa cháu gái của những người phụ nữ Gambia, những người theo một cách rất riêng đã dám chống lại chế độ phụ quyền. Hành trình được tiếp tục kể với buổi tối cô bị hãm hiếp, rồi cuộc trốn chạy căng thẳng cùng những hậu quả tổn thương tâm hồn và những thử thách trong cuộc sống tị nạn.
Toufah Jallow muốn mình trở thành hình mẫu cho những phụ nữ từng bị tấn công tình dục và giúp họ đối diện với tệ nạn này. “Tôi muốn mình trở nên gần gũi với những cô gái trẻ để họ thấy rằng những gì tôi đã làm, đã đạt được hoàn toàn không phải là phép màu. Tôi muốn kể về một cô gái bình thường lớn lên tại một ngôi làng ở đâu đó trên đất nước Gambia, với mẹ và 20 anh chị em dưới một mái nhà đa thê”, cô nói.
Như đã nói, từ xuất thân bình thường, Toufah đã bị cuốn vào “trò chơi quyền lực” ở cấp cao từ khi nhận học bổng và ở đỉnh vinh quang về nhan sắc. Cô tham dự nhiều sự kiện và xuất hiện công khai cùng với Tổng thống Jammeh lúc bấy giờ.
Sau khi nhận quà từ nhà độc tài, cô từ chối lời đề nghị trở thành một trong những người vợ của ông ta. Cô bị dụ đến khu vực riêng của tổng thống, tại đây cô bị chuốc thuốc mê và cưỡng hiếp. Ông Jammeh đã không phản ứng gì khi bị tố cáo, nhưng đảng của ông phủ nhận mọi thứ.
Trong nhiều năm Toufah sống tị nạn ở Canada, cô làm những công việc lặt vặt để hỗ trợ việc học hành, không một ai ở Gambia biết cô ra sao, chuyện gì đã xảy ra với cô gái nổi tiếng một thời.
“Trong thời gian rất dài, tôi đã luôn gạt nó sang một bên. Nhưng cứ nhìn thấy số liệu thống kê tấn công tình dục ngày càng nhiều lên, còn những kẻ thủ ác thì cứ nhởn nhơ với trách nhiệm, nó lại khiến tôi bận tâm. Tôi chưa bao giờ cảm thấy mình vô hình hơn nếu cứ im lặng”, Toufah nói về vết thương lòng của mình.
Biểu tượng của “làn gió đổi thay”
Cô gái 25 tuổi giải thích một cách cay đắng với hãng tin AP rằng, thậm chí trong ngôn ngữ Fula - tiếng mẹ đẻ của cô - không có bất cứ một từ nào để chỉ tội cưỡng dâm. Thay vào đó, người ta sử dụng những cụm từ như “ai đó đã ngã vào tôi”.
Tổng thống Yahya Jammeh thất bại trong cuộc bầu cử năm 2017 và buộc phải rời khỏi đất nước sống lưu vong. Gambia sau đó đã thành lập TRRC để điều tra về nhà độc tài trong suốt giai đoạn cầm quyền từ năm 1994 - 2017 với nhiều cáo buộc cưỡng hiếp và giết người.
Việc Toufah Jallow công khai chuyện của cô năm 2019 đã giúp mở ra một phong trào, hơn 50.000 người đã theo dõi cô trên mạng xã hội ngay từ những bài viết đầu tiên. Tiếp theo đó, phụ nữ trong nước đã tổ chức các cuộc tuần hành với những tấm biểu ngữ #IAmToufah. Từ đây, xuất hiện hàng loạt các câu chuyện bị cưỡng hiếp của những phụ nữ khác trên khắp đất nước.
Nhà hoạt động nữ quyền Marion Volkmann-Brandau, người đã giúp hướng dẫn Toufah trong các cuộc điều tra nhân quyền, cho rằng việc cựu hoa hậu lên tiếng tố cáo tạo ra một “làn gió thay đổi” nạn tấn công tình dục ở Gambia.
“Đó là khoảnh khắc để phụ nữ nhìn lại vấn nạn cưỡng hiếp và câu chuyện của Toufah giúp họ cảm thấy mình không còn “tàng hình” nữa. Người Gambia cũng kịp nhận ra rằng vấn đề đã nghiêm trọng như thế nào”, Volkmann-Brandau nói.
Cuộc đấu tranh của Toufah Jallow đã tiến xa hơn khi cô thành lập Quỹ Toufah nhằm giúp hỗ trợ cho những nạn nhân sống sót sau khi bị tấn công tình dục ở Gambia. Mục tiêu của quỹ là giúp nạn nhân có nơi trú ẩn. Đây là chuyện lần đầu tiên xảy ra tại đất nước này.
Hiện tên của Toufah Jallow đang được sử dụng để thảo luận về nạn hiếp dâm trong các cộng đồng từng không thể nói về điều đó. Cô cũng thường xuyên trở về Gambia để cố vấn cho các nạn nhân là phụ nữ và trẻ em, đồng thời, thực hiện một bộ phim tài liệu về những nạn nhân sống sót sau bạo lực tình dục.
Qua bộ phim, Toufah cho biết cô muốn thách thức suy nghĩ của nhiều người Gambia rằng một nạn nhân bị hãm hiếp sẽ trông như thế nào. Và nếu Jammeh trở lại Gambia, Toufah Jallow tuyên bố sẽ sẵn sàng đối đầu với ông. “Tôi đã phải đối mặt với nỗi sợ hãi tồi tệ nhất và không còn sợ nữa... Tôi đã sống sót dưới tay ông ta”, cô nói.
Từ một cô gái vô tư, xinh đẹp, học giỏi, Toufah Jallow hiện trở thành gương mặt tiếp thêm sức mạnh cho một thế hệ phụ nữ mới ở Gambia nói riêng và châu Phi nói chung - những người nhờ câu chuyện của cô mà không còn sợ hãi khi phải lên tiếng về bạo lực tình dục.
Theo phunuonline