Những câu chuyện kinh hoàng về bạo lực với phụ nữ và trẻ em gái ở Ethiopia

Cuộc chiến "vô hình"

Các nhà nghiên cứu từ Đại học Ghent (Bỉ) đã điều hành mạng lưới gồm nhiều người cung cấp tin từ phía Bắc Ethiopia cho biết, quân lính, các nhóm bán vũ trang và lực lượng nổi dậy ở vùng Tigray đã tiến hành hơn 150 vụ thảm sát, khiến gần 2.000 người thiệt mạng. Nạn nhân trẻ nhất là trẻ sơ sinh trong khi nạn nhân già nhất đã ngoài 90 tuổi. Bạo lực đã khiến hàng trăm nghìn người phải rời bỏ nhà cửa. Đây là một trong những báo cáo công khai và đầy đủ nhất về những vụ thảm sát dân thường tại Ethiopia. Tài liệu này cũng gây áp lực lên Thủ tướng Abiy Ahmed, người từng tuyên bố tình trạng bạo lực là sự phóng đại.

Giao tranh ở Tigray bắt đầu nổ ra vào tháng 11/2020 giữa quân đội chính phủ và đảng cầm quyền cũ của khu vực - Mặt trận Giải phóng Nhân dân Tigray. Ông Abiy đã đưa quân từ vùng Amhara của Ethiopia đến Tigray. Lực lượng từ nước láng giềng Eritrea cũng tham gia chiến dịch quân sự này với phe Chính phủ Ethiopia.

CNN đã trò chuyện với 9 bác sĩ ở Ethiopia và một bác sĩ trong trại tị nạn Sudan. Họ nói số vụ tấn công tình dục và hiếp dâm đã gia tăng đáng báo động kể từ khi thực hiện chiến dịch chống các lãnh đạo ở Tigray. Theo các bác sĩ, gần như mọi bệnh nhân nữ của họ đều kể về việc bị binh sĩ hãm hiếp. Những phụ nữ này nói binh sĩ tự cho mình có sứ mệnh trừng phạt nạn nhân. Các binh sĩ cũng gần như không phải đối mặt với hậu quả từ hành động của mình.

Nhiều người tị nạn từ Tigray đã chạy đến trú ẩn ở Hamdayet (Sudan), một thị trấn vùng biên giới với Ethiopia. Một số phụ nữ đã kể lại việc mình bị hãm hiếp khi cố gắng chạy trốn cuộc chiến. Nhiều chị em bị hãm hiếp tập thể, đánh thuốc mê và giữ làm con tin. Chính phủ hạn chế nhà báo tác nghiệp dẫn đến thông tin liên lạc bị gián đoạn cũng khiến cuộc chiến trở nên "vô hình" trên thế giới.

Những báo cáo mới về bạo lực tình dục ở Tigray xuất hiện trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Joe Biden cử Thượng nghị sĩ Chris Coons đến gặp Thủ tướng Ethiopia, ông Abiy. Thượng nghị sĩ Chris Coons đã chuyển tải những quan ngại của Mỹ về cuộc khủng hoảng nhân đạo và vi phạm nhân quyền ở Tigray. Bộ Ngoại giao Mỹ cũng kêu gọi điều tra độc lập về những hành động tàn bạo trong cuộc chiến. Những tuần qua, Chính phủ Ethiopia đã bắt đầu cho các nhà báo quốc tế vào. Kể từ đó, nhiều câu chuyện kinh hoàng về các vụ hãm hiếp và bạo lực tình dục đã được hé lộ. Channel 4 News trực thuộc CNN đăng tải báo cáo về bạo lực tình dục với phụ nữ ở Tigray. Báo cáo bao gồm các cuộc phỏng vấn với những nạn nhân trong nơi trú ẩn duy nhất dành cho những người như họ ở Tigray. Tại đó, khoảng 40 phụ nữ đang được chăm sóc và hỗ trợ. Một nạn nhân cho biết mình cùng 5 phụ nữ khác bị 30 binh sĩ hãm hiếp tập thể. Thủ phạm đã cười đùa và chụp ảnh trong suốt vụ tấn công tình dục. Khi cố gắng chạy trốn, người phụ nữ này bị bắt lại và trừng phạt trong 10 ngày.

Kêu gọi đưa thủ phạm ra trước công lý

Khóc thương các nạn nhân trong thảm sát do binh lính Eritrea gây ra ở làng Dengolat, thuộc vùng Tigray

Theo bà Wafaa Said - Phó điều phối viên của Liên hợp quốc ở Ethiopia, báo cáo từ 5 cơ sở y tế ở Mekelle, Adigrat, Wukro, Shire và Axum cho thấy có ít nhất 516 vụ hiếp dâm tại khu vực Tigray của Ethiopia. "Phụ nữ tại đây kể rằng họ đã bị các cá nhân có vũ trang xâm hại. Nhiều người bị cưỡng hiếp tập thể hoặc trước mặt các thành viên gia đình", bà Said nói trong một cuộc họp báo trước các quốc gia thành viên Liên hợp quốc tại New York (Mỹ). Bà Said đánh giá thêm rằng trên thực tế, hầu hết cơ sở y tế không hoạt động. Thêm vào đó, phụ nữ bị hiếp dâm thường bị kỳ thị. Vì vậy, con số thực tế có thể cao hơn nhiều.

Ủy ban Nhân quyền Ethiopia (EHRC) thừa nhận chiến tranh và việc giải tán chính quyền Tigray đã dẫn đến việc gia tăng bạo lực trên cơ sở giới trong khu vực. Tại trung tâm giải quyết bạo lực trên cơ sở giới ở Tigray, kể từ khi xung đột nổ ra, mỗi ngày có tới 22 phụ nữ và trẻ em gái đến để chữa trị sau khi bị cưỡng hiếp. Bệnh nhân nhỏ nhất chỉ mới 8 tuổi. Nhu cầu thuốc tránh thai khẩn cấp và xét nghiệm các bệnh lây qua đường tình dục cũng tăng mạnh trong những tháng gần đây. Các bác sĩ cho biết nhiều nạn nhân mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục, bao gồm cả HIV.

Ngoài nơi trú ẩn ở Tigray, còn nhiều phụ nữ và trẻ em gái đang được điều trị tại Bệnh viện Ayder Referral, cơ sở y tế chính ở thủ phủ Mekelle của Tigray. Đa số bệnh nhân được chuyển đến đây vì bệnh viện khu vực không được trang bị để xử lý các vụ hiếp dâm. Một bác sĩ ở Bệnh viện Ayder Referral nói họ đã tiếp nhận 200 phụ nữ bị bạo lực tình dục trong những tháng gần đây.

Cuối tháng 3/2021, Thủ tướng Abiy Ahmed lần đầu thừa nhận rằng các hành vi tàn bạo như xâm hại tình dục đang diễn ra ở Tigray. Thủ tướng cho biết chính phủ nước này sẽ truy cứu trách nhiệm đối với bất kỳ binh sĩ nào bị phát hiện hãm hiếp hoặc cướp bóc ở khu vực xung đột Tigray.

Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên hợp quốc tuyên bố sẽ thực hiện điều tra độc lập về bạo lực tình dục liên quan đến xung đột ở Tigray. Cao ủy Nhân quyền Liên hợp quốc Michelle Bachelet kêu gọi các bên trong cuộc xung đột thực hiện nghĩa vụ của mình theo luật nhân đạo và nhân quyền quốc tế; đảm bảo các lực lượng của họ tôn trọng và bảo vệ các nhóm dân thường, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em, khỏi mọi hành vi vi phạm nhân quyền. Bà lên án mọi hành vi bạo lực tình dục và kêu gọi đưa thủ phạm ra trước công lý khi xảy ra các vụ xâm hại.

Nhu Thụy (Theo CNN, Sky, Foreign Policy)