    |
 |
| Hoạt động trong lễ giỗ bà Hoàng Phi Yến được tổ chức tại Côn Đảo |
Tên gọi mới của di sản này là Lễ hội truyền thống Lễ giỗ bà Hoàng Phi Yến tại huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Việc điều chỉnh này nhằm tránh hiểu lầm một nhân vật lịch sử. Nội dung lễ hội cũng được điều chỉnh theo hướng làm sâu sắc những giá trị văn hóa, tín ngưỡng truyền thống đặc trưng của cư dân biển đảo; đồng thời lược bỏ các yếu tố mới, không xác thực về lịch sử.
Trước đó, vào tháng 4/2022, lễ giỗ bà thứ phi Hoàng Phi Yến ở huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Theo hồ sơ do tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu lập, bà Hoàng Phi Yến tên thật là Lê Thị Răm, thứ phi chúa Nguyễn Ánh (sau là hoàng đế Gia Long). Năm 1783, chúa Nguyễn Ánh chạy ra Côn Đảo mang theo bà Phi Yến khi bị quân Tây Sơn đuổi. Sau đó, bà bị chúa Nguyễn Ánh giam giữ trong hang đá trên đảo hoang vì ngăn cản ông cầu viện Pháp.
Bà Phi Yến và chúa Nguyễn Ánh có con chung là hoàng tử Hội An (còn gọi là hoàng tử Cải) bị chúa ném xuống biển vì khóc đòi mẹ. Thi thể hoàng tử được dân làng Cỏ Ống mang chôn cất và lập miếu thờ.
Năm 1785, bà Phi Yến được dân làng rước về. Bà tự vẫn vào tháng 10 âm lịch cùng năm do bị xâm phạm danh tiết. Dân làng xây ngôi miếu thờ bà. Qua nhiều năm tháng, ngôi miếu bị đổ nát, hoang tàn. Năm 1958, Trưởng ty ngân khố tỉnh Côn Sơn cho xây lại ngôi miếu nhỏ trên nền ngôi miếu xưa, đặt tên An Sơn Miếu. Dân làng tổ chức lễ giỗ bà vào ngày 17-18/10 âm lịch hàng năm.
 |
| Tượng bà Hoàng Phi Yến bên trong miếu thờ |
Sau đó, Hội đồng Nguyễn Phúc tộc Việt Nam gửi văn bản đến Thủ tướng, đề nghị thu hồi quyết định này vì nhân vật thứ phi Hoàng Phi Yến là hư cấu. Gia phả hoàng tộc và các sử sách không ghi nhận hai nhân vật này. Theo tài liệu lịch sử, chúa Nguyễn Ánh cũng chưa từng đến Côn Đảo.
Trước sự việc này, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam yêu cầu Bộ VH-TT-DL phối hợp với Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia cùng xem xét, xử lý kiến nghị trên.
Ngày 20/6, Bộ có văn bản gửi UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu về thư kiến nghị của Hội đồng Phúc tộc Việt Nam rút lễ giỗ bà thứ phi Hoàng Phi Yến khỏi danh mục di sản phi vật thể quốc gia. Trong đó, có nội dung đề nghị UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu phối hợp với chủ thể của di sản nghiên cứu điều chỉnh tên gọi, hồ sơ của di sản này theo những nội dung được đề cập bên trên.
Theo phụ nữ TPHCM