"Tôi đã nói với anh ấy rằng 'em yêu anh' và 'chúng ta sẽ sớm gặp lại nhau'", Iryna Dukhota đau lòng kể lại giây phút chia tay với chồng ở biên giới Ukraine - Ba Lan cách đây vài ngày.
Nhưng giờ chính cô cũng không biết khi nào hoặc thậm chí họ còn có cơ hội gặp lại nhau hay không.
Khi quân đội Nga tiến vào Ukraine từ phía bắc, phía nam và phía đông, hàng triệu người dân Ukraine đã phải di cư sang các Ba Lan, Hungary và nhiều nước láng giềng khác. Nhưng quy định không cho đàn ông 18-60 tuổi rời đất nước khiến nhiều gia đình phải chia cắt. Hầu như chỉ có phụ nữ và trẻ em được đi qua các trạm kiểm soát biên giới, trong khi những người đàn ông Ukraine phải quay trở lại dù muốn hay không.
Iryna Dukhota đứng ở Medyka, biên giới Ba Lan - Ukraine hôm 6/3. Ảnh: NY Times.
Medyka ở Ba Lan là một trong những cửa khẩu chứng kiến sự chia ly này. Trên những con đường của ngôi làng nhỏ nằm ở biên giới Ba Lan - Ukraine, những dòng người di cư lặng lẽ di chuyển về phía tây.
Những người tị nạn Ukraine cho biết họ không chỉ cảm thấy bị chia tách khỏi đất nước mà còn với cả gia đình của mình. Họ cảm thấy hoang mang, lạc lõng và cô đơn. Chỉ sau một đêm, rất nhiều phụ nữ phải trở thành trụ cột gia đình, mang theo vali lớn và con nhỏ, đến một vùng đất xa lạ.
"Tôi vẫn không thể tin mình đang ở đây", Iryna Vasylevska, người đã phải bỏ lại chồng ở Berdychiv, thị trấn nhỏ phía bắc Ukraine, nói.
Giờ chỉ còn một mình chăm hai con, một 9 tuổi và một 10 tuổi, Vasylevska cho biết cô cảm thấy căng thẳng đến nỗi không thể ngủ và ăn uống. "Mọi thứ đều nghẹn ứ ở đây", cô nói và đưa đôi tay run rẩy đặt lên cổ.
Chồng cô, Volodymyr, ngồi ở nhà chờ chỉ thị của chính quyền. Chia sẻ qua điện thoại, anh tỏ rõ sự buồn bã vì phải cách xa vợ con hàng trăm km, nhưng khẳng định "tôi thấy nhẹ nhõm hơn khi biết rằng vợ con tôi không phải nghe tiếng còi báo động nữa".
Alexey Napylnikov, một người đàn ông Ukraine khác, cũng đang trong hoàn cảnh tương tự. Anh đã thúc giục vợ và con gái rời khỏi Ukraine để đảm bảo an toàn. "Sự chia ly này khiến tôi cảm thấy trống rỗng. Tôi không biết liệu mình có thể gặp lại họ không".
Theo lệnh thiết quân luật được chính phủ ban bố ngày 24/2, tất cả nam giới từ 18-60 bị cấm rời khỏi đất nước trừ khi họ có ít nhất 3 người con hoặc làm việc trong một số lĩnh vực chiến lược nhất định, như vận chuyển vũ khí. Khi xung đột quân sự mới bắt đầu, một số người đàn ông vẫn có thể tìm cách rời đi. Nhưng ngay sau đó, lực lượng biên giới Ukraine đã bắt đầu tìm kiếm và yêu cầu những người đàn ông có ý định rời đi ở lại đất nước.
Đối với một số người, chính sách này có vẻ phân biệt giới tính, bởi họ cho rằng phụ nữ cũng có thể ở lại để chiến đấu. Họ tự hỏi tại sao các gia đình không thể tự lựa chọn người sẽ rời đi cùng con cái. Giải đáp thắc mắc này, một quan chức Ukraine nói chính sách quân sự nước này nêu rõ phụ nữ không có nghĩa vụ pháp lý phục vụ quân đội.
Một người phụ nữ ôm theo con nhỏ trên xe qua biên giới Ukraine - Ba Lan cuối tháng 2. Ảnh: NY Times.
Cuộc xung đột không chỉ khiến nhiều cặp vợ chồng phải chia cắt, mà nó còn khiến các gia đình nhiều thế hệ rơi vào cảnh tương tự. Người Ukraine có một câu nói rằng "thật tốt khi có con vì sẽ có người mang cho bạn ly nước khi về già". Đối với người Ukraine, họ có quan điểm con cái cần ở gần phụng dưỡng cha mẹ già.
Nhưng trong số hầu hết đám đông di cư qua các trạm kiểm soát ở Medyka và các cửa khẩu khác, hầu như không có người cao tuổi. Họ chọn ở lại Ukraine.
"Tôi đã trải qua những điều này trước đây. Những tiếng còi báo động không khiến tôi sợ hãi", Svetlana Momotuk, 83 tuổi, nói qua điện thoại từ căn hộ ở Chornomorsk, gần cảng Odessa. Dù rất nhớ con cháu, nhưng bà Momotuk thấy nhẹ nhõm khi họ đã rời Ukraine.
Nếu những người ở lại cảm thấy nhẹ nhõm vì người thân thoát cảnh xung đột, nhiều người tị nạn lại không cảm thấy như vậy. Thay vì nhẹ nhõm, họ thấy có lỗi. Một số phụ nữ Ukraine nói cảm giác phải bỏ lại chồng và cha mẹ thật khủng khiếp.
Dù đã an toàn sau khi được một người bạn ở Ba Lan đón, Dukhota chia sẻ những nỗi buồn vẫn chất chứa trong lòng cô.
Chồng cô, chủ một cửa hàng tiện lợi, chưa từng cầm súng trước đây. Nhưng bây giờ, giống như nhiều đàn ông Ukraine, anh đã đăng ký tham gia đơn vị phòng thủ địa phương để chặn bước quân Nga.
Nhiều người khác lo lắng họ bị xem là không yêu nước vì rời đi giữa khủng hoảng. Tuy nhiên, một số nói rằng họ phải làm vậy vì an toàn của bản thân và con cái.
"Con tôi không thể chịu đựng thêm các vụ nổ", Mariana, có một con gái 4 tuổi, nói.
Những người tị nạn Ukraine đứng chờ xe buýt ở Medyka, biên giới Ukraine - Ba Lan hôm 6/3. Ảnh: NY Times.
Nhiều người đã phải đắn đo rất lâu trước khi quyết định rời Ukraine. "Chồng tôi đã liên tục thúc giục tôi rời đi trong 6 ngày trước đó, nhưng tôi luôn từ chối", cô Dukhota nói.
Cô không muốn rời đi một mình và giống nhiều người khác, cô vẫn hy vọng cuộc xung đột này sẽ chấm dứt trong một, hai ngày. Nhưng sau khi lực lượng Nga tiến sâu hơn vào Ukraine, cô cuối cùng phải đồng ý với chồng.
Tại các trạm kiểm soát biên giới, mỗi cặp vợ chồng đều ghi nhớ những gì họ nói với nhau. "Đừng lo lắng gì cả, mọi thứ sẽ ổn thôi" là những lời cuối Vasylevska nói với chồng trước khi chia ly. Sau đó, giọng cô nghẹn lại và nước mắt không ngừng lăn trên má.
Theo vnexpress