Nữ thủ tướng mới của Anh, người thay đổi để chiến thắng

Bộ trưởng Ngoại giao Liz Truss trở thành tân Thủ tướng Anh vào ngày 5/9 sau một chiến dịch vận động kéo dài sáu tuần. Cả bà và đối thủ, cựu Bộ trưởng Tài chính Rishi Sunak đã dành nhiều tuần qua để đi khắp đất nước, tham gia vào các cuộc họp nhằm thuyết phục 200.000 đảng viên đảng cầm quyền được giao nhiệm vụ lựa chọn nhà lãnh đạo tiếp theo, thay thế vị trí của Thủ tướng Boris Johnson.

Bà Truss từng giữ sáu chức vụ bộ trưởng dưới thời ba thủ tướng, trong đó có 11 tháng giữ chức ngoại trưởng. Tuy nhiên, sau nhiều năm hoạt động và một mùa hè tập trung cho vai trò ứng viên hàng đầu của Đảng Bảo thủ, nhiều người Anh thú nhận họ không thực sự biết về bà Truss.

Được các nhà phê bình gọi là "tham vọng", bà Truss chỉ đáp lại rằng đó là những gì mà một người phụ nữ mạnh mẽ, tự lực vươn lên nên làm.

Bà Liz Truss tham dự sự kiện cuối cùng của chiến dịch tranh cử lãnh đạo Đảng Bảo thủ ở London vào ngày 31/8

Tách biệt khỏi châu Âu và Nga

Liz Truss là một đồng minh đáng tin cậy của NATO và là người ủng hộ Ukraine, bày tỏ lập trường cứng rắn với Nga và ông Vladimir Putin. Bà dẫn đầu cáo buộc xử phạt những tỷ phú người Nga, nhiều người từng sống cuộc sống thượng lưu ở London.

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho rằng bà Truss là một ví dụ điển hình cho thấy phương Tây không hiểu địa lý cơ bản của cuộc xung đột.

Trong khi không được ưa chuộng ở Moscow, bà Truss cũng không tạo được nhiều thiện cảm với Brussels. Bà bị coi là người có thể làm cho mối quan hệ rạn nứt giữa Anh và khối 27 quốc gia chuyển biến xấu hơn với lập trường Brexit cứng rắn của mình.

Tuần trước, bà Truss cho biết, Anh vẫn "chưa đưa ra quyết định" về việc liệu Tổng thống Pháp Emmanuel Macron là “bạn hay thù”, một nhận xét đáng chú ý đối với một trong những đối tác thương mại thân thiết nhất của Anh.

Ông Macron liền trả lời, "Nếu người Pháp và người Anh không có khả năng quyết định chúng ta là bạn hay kẻ thù, thì chúng ta sẽ gặp vấn đề".

Ở Washington, ít nhất là bên ngoài giới ngoại giao, không có nhiều quan chức đặt kỳ vọng vào bà Truss. Bà muốn có một thỏa thuận thương mại với Mỹ, nhưng chính quyền Tổng thống Biden không vội vàng đàm phán. Mặt khác, Nhà Trắng cũng cảnh giác với các động thái của bà đối với Bắc Ireland.

Ngoại trưởng Anh Liz Truss tại Moscow vào ngày 10/2

Từ tự do đến bảo thủ

Trong chiến dịch vận động, ngoại trưởng 47 tuổi hứa hẹn sẽ cắt giảm thuế và tăng cường vay nợ, ngay cả khi lạm phát tăng cao hơn 10% và Ngân hàng Anh dự báo một cuộc suy thoái kéo dài vào cuối năm 2022 cùng với mức tăng giá năng lượng lên gấp bốn lần.

Một điểm khác biệt khiến bà Liz Truss dẫn điểm so với ông Sunak chính là xuất thân khiêm tốn hơn. Thay vì học trường tư đắt tiền như của Sunak, Liz Truss theo học tại hệ thống giáo dục công lập ở Leeds, nơi theo lời bà là “có kỳ vọng thấp, tiêu chuẩn giáo dục kém và thiếu cơ hội".

Bà Liz Truss mô tả cha mẹ mình là "những nhà hoạt động cánh tả". Cha bà là giáo sư toán tại Đại học Leeds và mẹ là y tá kiêm lãnh đạo địa phương của Chiến dịch Giải trừ vũ khí hạt nhân.

Sau khi tốt nghiệp trung học, bà Truss học chính trị, triết học và kinh tế tại Đại học Oxford, giống như nhiều thủ tướng trước đây.

Bà là chủ tịch đảng Dân chủ Tự do của Đại học Oxford trung tả và tại một hội nghị ở Brighton năm 1994, bà đã kêu gọi xóa bỏ chế độ quân chủ. Bà nói với các đại biểu: “Chúng tôi không tin rằng mọi người được sinh ra để cai trị”. Thế nhưng kể từ đó, bà lại mô tả gia đình hoàng gia là "thiết yếu" đối với nước Anh.

Bà Truss tham dự một sự kiện vận động tranh cử lãnh đạo Đảng Bảo thủ tại Artemis Technologies ở Belfast

Hy vọng mới cho nước Anh?

Trong những năm gần đây, chính trị Anh có thể được mô tả bằng hai từ “sóng gió”. Brexit, các vụ bê bối, phong tỏa do dịch bệnh khiến quốc gia đón nhận ba thủ tướng trong sáu năm (David Cameron, Theresa May, Boris Johnson). Vậy, liệu bà Liz Truss sẽ là vị thuyền trưởng giúp ổn định chính trường, kinh tế và xã hội Anh? Các đánh giá hiện tại khá mâu thuẫn.

Ben Wallace, Bộ trưởng Quốc phòng Anh cho biết, ông ủng hộ bà Truss "không phải vì bà ấy là một chính trị gia khéo léo, mà vì bà ấy là người đặc biệt". Ông Wallace nói: “Bà ấy giữ vững lập trường của mình. Bà ấy thẳng thắn và chịu trách nhiệm với những gì mình nói”.

Ngược lại, vị thế của tân thủ tướng Anh tại lục địa già dường như rất mỏng manh, đến nỗi Politico Europe, một tờ báo Brussels, gần đây đã đăng một bài viết với tiêu đề “Cả thế giới có ghét Liz Truss không?”.

Câu trả lời chắc là không. Hầu hết mọi người thậm chí còn chưa nghe nói về Liz Truss. Nhưng khi bà ấy bước đến số 10 Phố Downing vào thứ Ba 6/9 sau khi diện kiến nữ hoàng, mọi người sẽ sớm được biết Liz Truss là một người phụ nữ đầy mạnh mẽ và quyết đoán trên con đường bản thân đã chọn.