Giải thưởng Abel 2020 được xem như "Nobel Toán học" do Viện hàn lâm Khoa học Na Uy trao tặng ngày 18/3. Hai nhà toán học gốc Do thái Furstenberg và Margulis cùng chia sẻ giải thưởng trị giá 7,5 triệu krone Na Uy (hơn 700.000 USD).
Tiến sĩ Furstenberg chia sẻ "cảm thấy bất ngờ, không nghĩ sẽ nhận được giải dù quan tâm đến giải thưởng cùng những nhà toán học từng giành chiến thắng".
Coi việc được trao giải Abel 2020 là vinh dự lớn, tiến sĩ Margulis chỉ ra nhiều nhà toán học khác xứng đáng giành giải vì "bất kỳ nghiên cứu khoa học nào cũng phải xây dựng dựa trên công trình của người khác".
Ban giám khảo đánh giá hai giáo sư tiên phong áp dụng phương pháp về xác suất và động lực học trong lý thuyết nhóm, lý thuyết số và tổ hợp. Hầu hết nhà toán học ở giữa thế kỷ 20 không đào sâu nghiên cứu về toán xác suất và coi rằng lĩnh vực này xếp hàng cuối trong nhóm ngành toán học.
Tuy nhiên, hai giáo sư Furstenberg và Margulis đã chứng minh các phương pháp của xác suất có thể giải quyết được nhiều vấn đề toán học thuần túy.
Giáo sư Hans Munthe-Kaas, Chủ tịch Ủy ban Abel, nhận xét: "Công trình của Furstenberg và Margulis là minh chứng hiệu quả cho việc vượt qua ranh giới trong các lĩnh vực toán học và loại bỏ bức tường giữa toán học thuần túy và toán học ứng dụng".
 |
Hai giáo sư toán học Hillel Furstenberg (trái) và Gregory Margulis. Ảnh:Dan Rezetti. |
Tiến sĩ Hillel Furstenberg sinh ra ở thủ đô Berlin, Đức, năm 1935. Gia đình ông rời nước Đức đến Mỹ năm 1939 khi chiến tranh thế giới thứ hai xảy ra. Cha ông mất trên đường đi nên Furstenberg lớn lên cùng mẹ và chị gái tại New York, Mỹ.
Furstenberg từng nhận bằng tiến sĩ tại Đại học Princeton và ở lại giảng dạy một năm trước khi chuyển tới Học viện Công nghệ Massachusetts (MIT). Năm 1965, ông chuyển về Đại học Do Thái tại Jerusalem, Israel và làm việc tại đây cho đến khi nghỉ hưu năm 2003. Ông từng được trao giải thưởng Israel và giải Wolf.
Tiến sĩ Gregory Margulis sinh ra ở thủ đô Moscow, Nga năm 1946. Năm 24 tuổi, ông nhận bằng tiến sĩ tại Đại học Quốc gia Moscow. Tám năm sau, ông giành giải thưởng Fields khi mới 32 tuổi nhưng không thể đến Helsinki, Phần Lan, nhận giải vì vấn đề visa.
Margulis là một trong những nhà toán học trẻ hàng đầu ở Liên Xô. Những năm 1980, khi quy định đi lại được nới lỏng, ông đã đến thăm các tổ chức học thuật ở châu Âu và Mỹ trước khi làm việc tại Đại học Yale, Mỹ vào năm 1991.
Giải Nobel không có lĩnh vực Toán học. Trong nhiều thập kỷ, giải thưởng toán học có uy tín nhất là huy chương Fields, nhưng chỉ giới hạn cho các nhà toán học dưới 40 tuổi và được trao bốn năm một lần.
Giải Abel, lần đầu được trao vào năm 2003, tôn vinh cống hiến cho toán học và đánh giá tầm ảnh hưởng của nhà toán học. Giải được đặt theo tên nhà toán học người Na Uy Niels Hendrik Abel.
Những người đoạt giải trước đây gồm: Andrew J. Wiles, nhà toán học đang làm việc tại Đại học Oxford, người đã chứng minh được Định lý cuối cùng của Fermat; Peter D. Lax của Đại học New York; John F. Nash Jr., người mà cuộc đời đã được đưa lên phim "A Beautiful Mind".
Năm 2019, nhà toán học người Mỹ Karen Keskulla Uhlenbeck trở thành người phụ nữ đầu tiên được trao giải Abel cho công trình về giải tích hình học và lý thuyết trường chuẩn. Nữ giáo sư được ca ngợi là nhà ủng hộ bình đẳng giới trong toán học và khoa học.
Theo vnexpress