Tương truyền, các bà là chị em song sinh, con gái vua Trần Thái Tông, sinh năm Giáp Thìn 1244, chị là Trần Thị Ngọc, em là Trần Thị Bảo.
Là công chúa cành vàng lá ngọc nhưng từ nhỏ Ngọc Nương và Bảo Nương không tỏ ra yêu kiều, đài các, ưa thêu thùa may vá, tô phấn điểm son mà lại chuộng võ nghệ, thích rèn tập cung kiếm. Đến khi trưởng thành, cả hai chỉ thích dạo chơi sơn thủy né tránh cuộc sống tù túng trong cung.
Năm 1284, giặc Nguyên Mông xâm lược nước ta lần thứ 2. Hai chị em cùng xin được theo quan quân đánh giặc. Tháng 12 năm đó, giặc đánh vào các quan ải, quân ta chặn giặc ở Lạng Giang. Ròng rã đến một tháng trời, 17 trận đánh lớn nhỏ đã diễn ra ở nơi đây, giặc thua đậm nhưng quân triều đình tổ hao lực lượng cũng lớn. Thấy thế giặc quá mạnh nên để bảo toàn lực lượng, quan quân được lệnh chuyển sang đánh cầm chừng, phòng giữ là chính. Giặc thấy vậy cũng án binh bất động, đóng giữ phía bên kia sông.
Trước tình hình đó, 2 bà xin được dùng kế để lừa giết tướng giặc giúp quân ta nhanh chóng đánh lui quân địch. Được sự đồng ý, hai bà ăn mặc giả làm thôn nữ, dùng 2 chiếc thuyền đục thủng đáy rồi nút lại, sau đó chất những vò rượu thơm lừng lên thuyền. Hai chị em cùng chèo thuyền lượn sát thuyền giặc mời chúng mua rượu. Hai tên chánh phó tướng thấy vậy thích thú mời hai nàng lên thuyền cùng uống rượu. Hai nàng liền nói rằng: "Nếu hai đại tướng có lòng chiếu cố thì đêm nay trăng sáng trời trong, mời 2 vị hạ cố xuống chiếc thuyền nhỏ này để cùng du ngoạn trên sông uống rượu thưởng trăng".
 |
| Lễ rước của dân làng Đa Mai vào ngày 10 tháng 2 âm lịch - ngày hai bà hy sinh. |
Đêm đó trên sông Thương, Ngọc Nương, Bảo Nương thừa lúc chúng đang say rượu liền rút nút dưới đáy thuyền. Nước tràn vào thuyền, hai tên tướng say mềm cuống quýt túm chặt lấy Bảo Nương và Ngọc Nương nên 2 chị em đều chết cùng tướng giặc. Quân ta từ bên kia sông liền lao thuyền sang tập kích. Quân địch mất tướng như rắn mất đầu, lại bị quân ta đánh bất ngờ nên thủy trận rối loạn vỡ chạy, phòng tuyến được giữ vững.
Sau khi 2 bà mất, dân làng Đa Mai (nay thuộc huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang) đã lập đền thờ 2 bà ngay bên bến sông, hàng năm đều thành kính làm lễ tế vào 10 tháng 2 âm lịch - ngày 2 bà hy sinh. Trải qua các triều đại, 2 bà đều được phong là Thượng đẳng tối linh thần.
Phụ nữ Việt Nam