Chuối ngự làng Đại Hoàng
Làng Vũ Đại (hay còn gọi là làng Đại Hoàng) ở xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam đã được giới thiệu là quê hương của của nhà văn tài năng Nam Cao, nơi đây còn nổi tiếng với các đặc sản địa phương. Nếu như món cá kho là đặc sản cổ truyền do người dân làng Vũ Đại tạo ra thì chuối Ngự Đại Hoàng lại là đặc sản tiến Vua được thiên nhiên nơi đây ban tặng.
Cái tên “chuối Ngự” hay “chuối tiến Vua” là do loại chuối này từng được đưa vào cung dâng tiến Vua (đời nhà Trần thế kỷ XIII). Chuyện kể rằng vào thời Trần, hàng năm vua Trần cùng đoàn tùy tùng, xuôi thuyền từ kinh thành Thăng Long (Hà Nội ngày nay) về hành cung Thiên Trường (tức Phủ Thiên Trường, tỉnh Nam Định ngày nay) yết kiến Thái Thượng Hoàng.
Một lần trên đường đi đến ngã 3 Tuần Vường, đoàn thuyền dừng lại, dân các làng đổ ra mừng đón, ai cũng mang của ngon, vật lạ dâng tiến Vua. Có một đôi vợ chồng nông dân nghèo ở làng Đại hoàng vì không có vật gì dâng tiến Vua nên rất lấy làm buồn. Trong vườn nhà còn một buồng chuối họ bèn chặt hạ dâng Vua với niềm cung kính mong được nhà vua cảm thông. Nhà vua ăn thấy rất thơm ngon bèn ban thưởng và truyền cho dân làng Đại Hoàng nhân rộng loại chuối này để khắp nơi được cùng thưởng thức. Từ đó, loại chuối ở làng Đại Hoàng được mang tên chuối Ngự, lưu truyền cho đến ngày nay.
Chuối Ngự Đại Hoàng có hai loại là chuối ngự trâu và chuối ngự mít. Chuối ngự mít quả nhỏ hơn chỉ bằng 2 ngón tay út chụm lại, ăn ngon hơn, ruột chuối vàng như múi mít và khi chín vỏ lốm đốm những chấm nâu hồng do vậy cũng được gọi là chuối ngự tía.
Bà Trần Thị Ngân, Chủ tịch Hội Chuối Ngự làng Đại Hoàng, cho biết: “Đặc thù của chuối Ngự là quả nhỏ, đẹp, vỏ mỏng, khi chín vàng thẫm. Chuối ngọt đậm và thơm. Đặc biệt chuối ngự không bao giờ bị nẫu. Chuối chín rất ngon để hàng tuần vẫn ngọt, vẫn thơm. Chuối ngự nơi khác ăn thì không được dẻo, thơm ngon như chuối ngự Đại Hoàng. Chuối ngự Đại Hoàng không có lõi, ruột dẻo, thơm ngon.”
Theo kinh nghiệm của người địa phương, trồng chuối thời tiết phải thuận thì cây chuối ngự phát triển tốt, mưa nắng phải thuận hòa, nếu mưa nhiều, nắng nhiều thì chuối bị ảnh hưởng. Chuối ngự thân cao, yếu, giòn, dễ gãy đổ nên khi chuối trổ buồng cần có cột chống. Vườn trồng chuối thường thiết kế theo hướng Đông - Tây. Để có được quả chuối chín vừa, thơm và ngọt nhất thì không chỉ cần đến cách trồng, phương pháp chăm sóc mà công đoạn dấm chuối cũng rất quan trọng. Gia đình nào có cả vườn chuối thường phải xây vài ba cái lò dấm trong nhà. Lò dấm vách đất, chứa được từ 10 - 20 buồng chuối.
Chuối Ngự có thể trồng được ở nhiều nơi, nhưng ở Việt Nam duy nhất chỉ có miền quê này mới có điều kiện thổ nhưỡng, thời tiết thuận lợi để trồng được loại chuối Ngự ngon nhất.
Ông Nguyễn Văn Tâm, bậc cao niên làng Đại Hoàng, kể:“Chuối ngự ngon hay không là phụ thuộc vào khí hậu, chất đất. Chất lượng đất thì không có một nơi nào ở Việt Nam mà có được vi lượng chất đất tốt tốt như ở Đại Hoàng. Ở đây thổ nhưỡng, khí hậu, gió mùa rất tốt, phù hợp cho cây chuối phát triển. Mỗi một bụi chuối không để quá 3 mầm, tức là có 1 cây mẹ và 2 cây con chuẩn bị cho thế hệ sau, cứ thế gối nhau hết bụi này lại trồng bụi khác. Chuối thu hoạch quanh năm, khoảng 3 tháng thì thu hoạch một lần, cứ thế gối nhau quanh năm. Mỗi một cây một năm cắt được một buồng. Cây chuối cao trung bình 4m, 1 buồng chuối đạt chuẩn là có từ 7 đến 8 nải.”
Đặc sản chuối Ngự Đại Hoàng được ưa chuộng ở khắp mọi nơi, nhiều khi nguồn cung không đủ cầu. Nhất là vào mỗi dịp cận Tết, thương lái ở nhiều nơi đổ về làng Đại Hoàng để tìm mua đặc sản chuối Ngự tiến Vua. Đây là giống chuối quý hiếm, thường được nhiều người mua vào dịp Tết đến Xuân về. Một buồng chuối trên thị trường giá bán khoảng 1 triệu đồng.
Bà Trần Thị Ngân, Chủ tịch Hội Chuối ngự làng Đại Hoàng, cho biết: “Thị trường tiêu thụ chuối chủ yếu ở Hà Nội, Phủ Lý, Nam Định, Hải Phòng, Quảng Ninh, Thái Bình, thành phố Hồ Chí Minh... và đưa đi cả nước ngoài. Việt kiều ở Đức, Nhật Bản, Malaysia, Trung Quốc… họ về đây là họ mang chuối đi. Chuối ngự Đại Hoàng đã được cấp thương hiệu, bản quyền, dán tem nhãn. Hội chuối Ngự Đại Hoàng có 77 hộ tham gia nhưng ở trong làng có hơn 1000 hộ trồng chuối Ngự, gần như nhà nào trong làng cũng trồng chuối Ngự.”
Chuối Ngự Đại Hoàng đã lọt vào top 50 trái cây đặc sản nổi tiếng Việt Nam. Vì có màu sắc và hình dáng rất đẹp, chất lượng cao nên chuối ngự Đại Hoàng còn được dùng làm quà biếu. Loại chuối này có công dụng rất tốt cho sức khỏe, giàu Vitamin, Kali và các khoáng chất. Người dân làng Đại Hoàng luôn tự hào về đặc sản của quê hương, mỗi khi có khách đến nhà, họ thường thết đãi khách bằng những quả chuối ngự.
Theo VOV5