Văn hóa truyền thống của người Bana Kriêm ở tỉnh Bình Định rất đa dạng và phong phú. Trong đó, có nhiều thể loại như dân ca, dân vũ, dân nhạc... Đặc biệt, người Bana Kriêm có lễ hội ăn cốm lúa mới (xa mok) rất đặc sắc và ý nghĩa.
Mang ý nghĩa tạ ơn được mùa, bội thu
Theo phong tục truyền thống, lễ ăn cốm lúa mới của người Bana Kriêm bắt đầu từ tháng 12 năm cũ đến hết tháng 3 dương lịch của năm mới.
Khi nghi lễ cúng kết thúc cũng là lúc bắt đầu cuộc vui rộn ràng; bà con cùng đàn hát, đánh cồng, đánh chiêng. Người Bana ở các làng trong trang phục truyền thống không phân biệt già trẻ, lớn bé, ngồi quây quần bên nhau cùng ăn cơm, thưởng thức rượu cần làm từ hạt lúa mới và chúc nhau những điều tốt lành trong ngày xuân.
    |
 |
| Các cô gái Bana Kriêm mặc trang phục truyền thống trong ngày lễ hội ăn cốm lúa mới |
Trong văn hóa của đồng bào Bana Kriêm, lễ ăn cốm lúa mới được tổ chức sau mùa gặt hái. Đây là nghi thức mang ý nghĩa tạ ơn trời đất, thần lúa, ông bà tổ tiên đã cho một mùa lúa bội thu và cầu mong một mùa mới lúa thóc đầy nhà... Đây còn được gọi là mùa "ăn năm uống tháng", mùa sinh hoạt văn hóa cộng đồng, mùa giao lưu văn hóa. Đồng thời, cũng là dịp để các chàng trai, cô gái tìm bạn đời.
Hiện nay, cuộc sống của người Bana đã có nhiều thay đổi. Trước đây, đến lễ ăn cốm lúa mới, bà con thường tổ chức từng nhà, cùng đàn hát, đánh cồng, đánh chiêng suốt 2 ngày 2 đêm thì nay ở nhiều làng việc tổ chức lễ ăn cốm lúa mới thường diễn ra trong ngày, ở cùng một địa điểm để cả làng chung vui. Lễ ăn cốm lúa mới dù tổ chức ở quy mô lớn hay nhỏ thì cốm để dâng lên cúng Giàng phải là những hạt lúa mới lấy về từ nương rẫy và được bà con chọn riêng trước đó.
|
 |
| Nghi thức tung cốm trong lễ hội ăn cốm lúa mới với ý nghĩa cầu mong mọi người, mọi nhà được sung túc, no ấm và hạnh phúc |
Lễ cúng tạ ơn gồm có: mâm cốm mới, rượu cần, gà và ngọn đèn sáp ong. Sau các nghi thức khấn vái của già làng, đến nghi thức ăn cốm mới. Hạt cốm đầu tiên được đặt trên đầu của già làng hoặc chủ gia đình với ý nghĩa tôn kính các vị thần đã cho con người có cái ăn, cái mặc. Sau đó, cốm được chia cho những người tham dự. Nghi thức cuối cùng là tung cốm với ý nghĩa cầu mong mọi người, mọi nhà được no ấm, hạnh phúc.
Đưa sản phẩm văn hóa phục vụ phát triển du lịch
Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Yang Danh (ở H.Vĩnh Thạnh, Bình Định) cho biết, lễ ăn cốm lúa mới của người Bana Kriêm là dịp để mọi người dân trong làng gặp gỡ, chia vui, chúc nhau sức khỏe và cùng hướng đến một năm làm ăn hiệu quả, sung túc hơn. Lễ ăn cốm lúa mới cũng là dịp đánh giá lại kết quả một năm lao động.
|
 |
| Lễ hội truyền thống ăn cốm lúa mới của đồng bào Bana Kriêm cần được bảo tồn và phát huy |
Ngày 5.3, trao đổi với PV Thanh Niên, bà Huỳnh Thị Anh Thảo, Phó giám đốc Sở VH-TT-DL Bình Định, cho biết lễ hội mừng lúa mới của người Bana Kriêm là một lễ hội văn hóa truyền thống rất tốt đẹp, cần phải phát huy trong giai đoạn hiện nay. Việc tái hiện lễ hội ăn cốm lúa mới nhằm bảo tồn và phát huy giá trị bản sắc văn hóa truyền thống của người Bana Kriêm nói riêng và đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Bình Định nói chung. Qua đó, góp phần tuyên truyền, quảng bá, bảo tồn không gian văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh Bình Định, phục vụ nhu cầu tìm hiểu văn hóa và trải nghiệm của du khách, tạo nguồn tư liệu hỗ trợ công tác nghiên cứu, giảng dạy cho các nhà khoa học khác...
"Chúng tôi mong rằng các cấp, ngành, đơn vị quan tâm, cùng nhau từng bước đưa nét đẹp văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số thành những sản phẩm văn hóa phục vụ đời sống tinh thần của người dân, phục vụ phát triển du lịch của địa phương", bà Thảo nói.
Theo Thanh niên