Mười mấy năm rồi má vẫn giữ cái tính tiết kiệm, chi li từng chút một. Cứ hễ mua cái gì, xài cái gì má đều cân nhắc, cái nào thật sự cần thiết thì má mới mua chứ không phải đụng cái gì cũng mua. Tôi vẫn còn nhớ hồi học cấp một, má có chiếc răng cửa bị sún nên mỗi lần má cười, má đều cúi mặt xuống. Anh em chúng tôi khuyên má đi trồng cho đẹp, má cười hề hề, cái đó chưa cần thiết đâu, khi nào có dư ít đỉnh thì má trồng chứ gì. Mà cái ngày dư ít đỉnh của má tận mười năm sau…
Ngày đó mỗi lần chị hai nấu cơm, má đều dặn đi dặn lại canh làm sao nấu cho vừa đủ cả nhà ăn. Nấu để dư nhiều quá thì lấy cái gì mà ăn trong mấy mùa gặt lúa. Cho nên mấy lần chị hai nấu cơm thừa má đều rầy la, phần cơm thừa má mang đi hấp lại hay nấu cháo. Có bữa cơm để qua đêm bị thiu, má lại bỏ vào sịa mang ra phơi nắng. Những cái sịa của má được đặt trên mái nhà phía sau, mớ cơm nguội được má phơi cẩn thận, đôi khi trên chiếc sịa đó còn có thêm vài khoanh bánh tét bị thiu, vài con khô hay mấy hạt giống má nâng niu cho mùa sau. Những chiếc sịa nằm im lìm trên mái nhà là cả gia tài của má, những thứ thừa mứa đó đã dìu anh em chúng tôi qua phút đói lòng.
Cơm nguội phơi khô được má làm thành món ăn để anh em tôi mang vào lớp thay cho những món quà ăn vặt ở trường mà chúng tôi chẳng bao giờ dám mơ tới. Những lúc trời chạng vạng, má lại bắc chảo lên rang cơm nguội với mỡ, đợi đến khi cơm nở ra, má cho nước đường chảy vào hòa với những hạt cơm khô. Cơm nguội được má ngào với đường chảy bỏ vào cái hũ nhỏ để bầy con ăn lúc đói lòng. Có khi má xin được mấy đòn bánh tét thiu của hàng xóm để phơi khô thì anh em chúng tôi lại có thêm khoanh bánh tét chiên giòn tan. Những lúc đó, chỉ có cái bếp lửa nhỏ và mấy cái đầu lúp xúp vào nhau mà bình yên đến lạ.
Tôi bị chúng bạn học cùng chọc quê vì cái tính hà tiện của má. Chúng bảo anh em tôi giành cặn với heo, đến cả đồ thừa cũng không bỏ. Tôi từng lao vào đánh chúng đến rách đầu mẻ trán mà về đến nhà má đều rầy tôi rồi bảo nếu có lần sau má sẽ đánh thêm vài cây nữa. Mà chắc đám bạn học của tôi nói đúng bởi người ta nói heo mập nhờ cặn, nên anh em chúng tôi cứ thế mà lớn lên mạnh khỏe, da thịt chắc nịch. Rồi anh em chúng tôi lớn dần lên theo năm tháng với đôi chân rộng dài phố thị. Má vẫn ở lại mái nhà xưa với những chiếc sịa phơi chi chít trên mái nhà. Tôi có dịp về quê là má lại mang mớ cơm nguội phơi khô ra ngào đường, hương vị vẫn như ngày xưa chỉ khác bên bếp lửa đã thưa bớt những cái đầu chụm lại vào nhau.
Tôi nói má đừng phơi cơm nguội nữa. Má cười, má phơi cho mấy đứa trẻ trong xóm. Tụi nó thích món này như bây hồi xưa vậy. Ngào đường với cơm nguội phơi khô cho đám trẻ trong xóm là cách để má đỡ nhớ đàn con đang còn ôm giấc mơ hải hồ phố thị. Bên bếp lửa ngày xưa, má vẫn ngồi với những vụn vặt đời thường, tôi nói má ngào hết mớ cơm nguội còn trong hũ để tôi mang lên chia cho mấy anh, mấy chị. Rời nhà đi, tôi ôm chặt lọ cơm nguội ngào đường vào lòng như mang theo cả tấm lòng nhà quê của má. Đoạn đường đi như trở nên khó bước, má vẫn còn ở lại nơi thuộc về má với những chiếc sịa, chai lọ, rau ốc vườn nhà…mà chúng tôi thì chẳng bao giờ dừng lại…
Nguyễn Chí Ngoan (baodaklak)
Theo Quehuongonline.vn