Nghề đầu bếp sushi và hành trình thay đổi định kiến giới ở Nhật Bản

"Vua sushi" Jiro Ono (giữa) cùng con trai Yoshikazu Ono (phải) và các đầu bếp nam tại nhà hàng sushi Sukiyabashi Jiro - Ảnh: WSJ

Trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí The Wall Street Journal vào năm 2011, Yoshikazu Ono - con trai của vua đầu bếp Nhật Bản Jiro Ono, người thừa kế một trong những nhà hàng sushi danh tiếng nhất thế giới - đã khiến người ta giật mình kinh ngạc.

Khi được hỏi vì sao thiếu vắng các đầu bếp nữ sau quầy sushi, Yoshikazu Ono đã trả lời rằng: "Vì phụ nữ có kinh nguyệt”.

“Để trở thành một đầu bếp chuyên nghiệp, bạn phải tạo ra hương vị ổn định cho món ăn, thế nhưng vì kinh nguyệt, phụ nữ bị mất cân bằng khẩu vị và đó là lý do tại sao họ không thể trở thành đầu bếp sushi".

Tại Nhật, có một niềm tin phổ biến rằng, bàn tay phụ nữ, đồ trang điểm và nước hoa có thể làm thay đổi hương vị của cá - nguyên liệu chính của món sushi.

Người ta tin rằng, phụ nữ sẽ làm hỏng món sushi nếu tự tay chế biến món ăn này - Ảnh: Meredith Rizzo/NPR

Nhiều người tin rằng, khi chế biến món sushi, phụ nữ sẽ làm hỏng nó - Ảnh: Meredith Rizzo/NPR

Mặc dù là nền kinh tế lớn thứ ba trên thế giới, Nhật Bản lại xếp thứ 89 về chỉ số bình đẳng giới tại nơi làm việc. Năm 2022, báo cáo khoảng cách giới toàn cầu của Diễn đàn Kinh tế Thế giới xếp Nhật Bản đứng thứ 116/146 quốc gia - “đội sổ” ở khu vực Đông Á.

Ngoài ra, theo nữ đầu bếp sushi Yuki Noguchi, ở Nhật Bản, nhiều người quan niệm rằng phụ nữ có bổn phận chăm lo cho gia đình, trong khi đầu bếp sushi chủ yếu làm việc vào buổi tối, do đó rất khó để phụ nữ theo đuổi nghề này.

Điều này lý giải nguyên nhân vì sao đến hôm nay, tại Nhật có đến 30.000 nhà hàng sushi nhưng chưa đến 10% đầu bếp sushi là phụ nữ.

Nhật có đến 30.000 nhà hàng sushi nhưng chưa đến 10% đầu bếp sushi là phụ nữ - Ảnh: Behrouz Mehri/AFP

Thực sự, “lời nguyền đèn đỏ” có ảnh hưởng gì đến chất lượng của sushi? Hãy ghé thăm một vài nhà hàng sushi ở Tokyo, nơi hoàn toàn do phụ nữ điều hành, để nhận định nhé!

Nhà hàng Nadeshico Sushi

Quận Akihabara được mệnh danh là trung tâm văn hóa otaku - một thể loại văn hóa đại chúng của Nhật Bản gắn liền với manga, anime, cosplay - của thủ đô Tokyo.

Tại đây, thực khách có thể dễ dàng tìm thấy nhiều nhà hàng và quán cà phê với những nữ phục vụ mặc trang phục hầu gái.

Bà Kazuya Nishikiori đã tận dụng cơ hội này để mở một nhà hàng sushi do phụ nữ điều hành. Nhà hàng mang tên Nadeshico Sushi, nằm dọc theo một trong những con phố sầm uất của khu phố. Khai trương vào năm 2010, Nadeshico Sushi trở thành nhà hàng sushi đầu tiên do phụ nữ điều hành ở Nhật Bản.

Cô Yuki Chizui đã có 6 năm làm việc tại nhà hàng này từ vị trí tiếp viên cho đến tổng quản lý Công việc của cô là quan sát, hướng dẫn và hỗ trợ hàng chục nam đầu bếp luôn tất bật làm việc.

Cô Yuki Chizui đang chuẩn bị món sushi cho khách - Ảnh: Nadeshico Sushi

Để có thể tồn tại ở vị trí như hiện nay là cả một quá trình nỗ lực của Yuki. Trong khi hầu hết đầu bếp sushi nam giới đều được đào tạo bởi một đầu bếp chuyên nghiệp trong khoảng 10 năm, thì Yuki chỉ được thầy của cô đồng ý dạy trong 2 tuần ngắn ngủi.

Khi Yuki đến chợ cá Tsukiji ở trung tâm thành phố Tokyo để mua nguyên liệu, những người đàn ông bán cá kiên quyết từ chối bán bất cứ thứ gì cho cô. Yuki đành phải đảm bảo nguồn cung cấp cá hàng tuần cho nhà hàng từ một thuyền đánh cá ở làng chài nhỏ thuộc tỉnh Yamaguchi, do phụ nữ làm chủ.

Mới đây, Yuki thành lập Hiệp hội Sushi thế hệ mới nhằm đào tạo thêm nhiều phụ nữ trở thành đầu bếp sushi chuyên nghiệp, giúp đẩy lùi dần định kiến chỉ nam giới mới được làm đầu bếp sushi, vốn đã tồn tại hàng ngàn năm nay.

Nhà hàng sushi Tsurutokame

Năm 2016, nhà hàng Tsurutokame được đôi vợ chồng Harumi - Osamu Mikuni khai trương ở quận Ginza (Tokyo) với 100% nhân viên và quản lý là phụ nữ.

Đầu bếp ở nhà hàng Tsurutokame đều là phụ nữ - Ảnh: Tsurutokame

Đặc sản ở đây là kaiseki, một món ăn ngon theo mùa của Nhật Bản được nhiều người yêu ẩm thực săn đón.

"Sushi và kaiseki là thế giới của đàn ông. Ngay cả khách hàng cũng mong đợi đầu bếp là đàn ông, và vì vậy, việc phụ nữ được phép thực hiện món này là điều chưa từng xảy ra trước đây", cô Mikuni cho biết.

Ở nhà hàng Tsurutokame, các nữ đầu bếp đảm nhận vai trò trung tâm với phòng ăn chính có 14 chỗ ngồi. Tất cả đều nằm ở phía trước quầy bao quanh khu vực nhà bếp mở, giúp thực khách có thể quan sát mọi hoạt động của đầu bếp và nhân viên, khi họ đang chế biến món ăn.

Kaiseki được phục vụ với 10 món theo truyền thống, kết thúc bằng một tách matcha nóng. Tất cả đều được thực hiện bởi bếp trưởng Yubako Kamohara cùng một nhóm 7 nữ nhân viên khác, là những người giúp mua nguyên liệu, chuẩn bị và quản lý thực đơn với những món ăn luôn thay đổi.