Mỹ rúng động trước nguy cơ hủy bỏ án lệ cho phép phụ nữ phá thai

Chỉ vài giờ sau vụ rò rỉ, hàng trăm người biểu tình đã tụ tập trước Tòa án Tối cao ở Washington, phần lớn là người ủng hộ quyền phá thai

98 trang tài liệu rò rỉ

Trong một vụ vi phạm nghiêm trọng vấn đề bảo mật của Tòa án Tối cao, tối 2/5/2022, tờ Politico đã công bố bản thảo lấy ý kiến đa số đề xuất nhằm hủy bỏ án lệ "Roe kiện Wade" tồn tại suốt 50 năm qua. Theo Politico, dự thảo được viết bởi Thẩm phán Samuel Alito và được lưu hành bên trong tòa án, nơi phe bảo thủ chiếm đa số vào đầu tháng 2. Ý kiến cuối cùng chưa được công bố cho đến ít nhất là cuối tháng 6 và các phiếu bầu có thể thay đổi. Tờ báo này nói rằng, họ nhận được tài liệu này từ một nguồn tin quen thuộc với tòa án cùng với những chi tiết hỗ trợ tính xác thực. Bản thảo dài 98 trang, gồm một phụ lục 31 trang và có 118 chú thích ở cuối.

Có vẻ như 5 thẩm phán theo hướng bảo thủ sẽ chiếm đa số, bao gồm các Thẩm phán: Samuel Alito, Clarence Thomas, Neil Gorsuch, Brett Kavanaugh và Amy Coney Barrett. Chánh án Roberts không muốn lật ngược hoàn toàn án lệ, nghĩa là ông sẽ không đồng ý với một phần ý kiến dự thảo của Alito. Bên cạnh ông, có thể là 3 thẩm phán theo chủ nghĩa tự do khác tại tòa án. Tuy nhiên, Roberts sẵn sàng ủng hộ dự luật tại bang Mississippi cấm phá thai khi thai được 15 tuần tuổi. Theo luật hiện hành, chính phủ không thể can thiệp vào lựa chọn của phụ nữ trong việc chấm dứt thai kỳ trước tuần thứ 23 khi thai nhi có thể sống bên ngoài tử cung.

Nhiều người biểu tình đứng trước Tòa án Tối cao Mỹ

Phá thai là một trong những vấn đề gây chia rẽ ở Mỹ. Đảng Cộng hòa đã nỗ lực trong nhiều năm để lật ngược phán quyết Roe kiện Wade - điều gần như không thể tránh khỏi khi 3 thẩm phán bảo thủ được bổ nhiệm dưới thời ông Donald Trump, làm thay đổi cán cân chính trị của Tòa án Tối cao sang phía cánh hữu. Theo dự thảo, luật cho phép hợp pháp hóa phá thai, dựa trên án lệ "Roe kiện Wade" ban hành ở Mỹ năm 1973 là "sai lầm nghiêm trọng ngay từ đầu". Theo dự thảo, tòa án sẽ đảo ngược án lệ, khiến phụ nữ không còn nắm giữ quyền phá thai theo hiến pháp liên bang. Ý kiến này sẽ là quyết định mạnh mẽ nhất trong nhiều thập kỷ và làm thay đổi toàn cảnh sức khỏe sinh sản của phụ nữ ở Mỹ.

Vụ rò rỉ chưa từng có đã gây ra làn sóng chấn động khắp nước Mỹ, đặc biệt là vì tòa án luôn bảo mật chặt chẽ các cuộc thảo luận nội bộ và việc rò rỉ là cực kỳ hiếm gặp. Chánh án Roberts mô tả vụ rò rỉ bản thảo - lần đầu tiên được trang Politico của Mỹ công bố - là "một vi phạm bất thường và cực kỳ tệ hại" và yêu cầu Cảnh sát Tòa án Tối cao Mỹ tiến hành điều tra.

Steve Vladeck, nhà phân tích của Tòa án Tối cao và là giáo sư tại trường Luật thuộc Đại học Texas, cho biết: "Tin tức này gây sốc cho Tòa án Tối cao với tư cách là một tổ chức. Ngoài ra, kết quả mà nó biểu hiện - việc bãi bỏ án lệ là một cú sốc đối với nền chính trị hiến pháp của Mỹ. Chúng tôi chưa từng thấy một vụ rò rỉ như thế này từ bên trong tòa án. Đó không chỉ là rò rỉ kết quả mà bao gồm cả bản thảo ý kiến đa số".

9 thẩm phán tòa án tối cao Mỹ

Hạn chế quyền của phụ nữ

Chỉ vài giờ sau vụ rò rỉ, hàng trăm người biểu tình đã tụ tập trước Tòa án Tối cao ở Washington, phần lớn là người ủng hộ quyền phá thai. Người ủng hộ quyền phá thai giơ cao khẩu hiệu "Cơ thể của tôi, tôi có quyền lựa chọn". Làn sóng phẫn nộ của phụ nữ cũng đang tràn ngập các trang mạng xã hội. "Tôi là phụ nữ và các quyền của tôi đang bị tước đoạt mỗi ngày. Chúng ta cần tiếp cận với phương pháp phá thai an toàn vì nếu cấm phá thai, chúng ta không những không thể ngăn chặn được mà chỉ làm cho việc này trở nên nguy hiểm hơn", cô Abby Korb (23 tuổi) và nhiều người biểu tình cho biết.

Quyền phá thai của phụ nữ Mỹ được thiết lập năm 1973. Quyết định này đã trao cho phụ nữ ở Mỹ quyền được phá thai trong 3 tháng đầu của thai kỳ và giới hạn quyền phá thai trong 3 tháng tiếp sau. Nếu quyết định trong án lệ Roe kiện Wade bị lật ngược, Mỹ sẽ tham gia nhóm các quốc gia thắt chặt quyền phá thai của phụ nữ, đi ngược xu hướng nới lỏng trên toàn cầu. Tờ New York Times nhận định, nếu kết luận cuối cùng giống như bản dự thảo do Politico công bố, có khả năng những người sống ở miền Nam và Trung Tây nước Mỹ sẽ không còn được tiếp cận với việc phá thai hợp pháp. Một loạt hạn chế luật phá thai đã được đề xuất ở các bang do đảng Cộng hòa chiếm ưu thế. Viện nghiên cứu Guttmacher cho biết, sẽ có ít nhất 26 bang của Mỹ chắc chắn hoặc có khả năng cấm phá thai. Trong khi những người có điều kiện có thể tìm kiếm việc phá thai an toàn ở các bang theo quan điểm tự do hơn. Việc này sẽ ảnh hưởng trực tiếp và sâu sắc đến những phụ nữ thu nhập thấp, người da màu, mẹ đơn thân...

Planned Parenthood, nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản lớn nhất ở Mỹ, cho biết sẽ "tiếp tục chiến đấu tới cùng để bảo vệ quyền được tiếp cận phá thai an toàn, hợp pháp". Nghiên cứu của họ cho thấy, 36 triệu phụ nữ có thể mất quyền tiếp cận phá thai nếu quyết định "Roe kiện Wade" bị dỡ bỏ.

Các thành viên đảng Dân chủ đã lên án và kêu gọi ngay lập tức thông qua luật bảo vệ quyền phá thai. Trong một tuyên bố, Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi và lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mỹ Chuck Schumer gọi dự thảo này "là một trong những quyết định tồi tệ và gây nhiều tổn hại nhất trong lịch sử hiện đại". Hai nhà lãnh đạo nói rằng, việc đảo ngược vụ Roe sẽ là "lần hạn chế quyền lớn nhất trong 50 năm qua, không chỉ đối với phụ nữ mà còn đối với tất cả người Mỹ".

Tổng thống Joe Biden kêu gọi cử tri bảo vệ quyền cơ bản. "Tôi tin rằng quyền lựa chọn của một người phụ nữ là quyền cơ bản. Sự công bằng căn bản và sự ổn định luật pháp của chúng ta đòi hỏi quyền đó không bị đảo lộn", ông nói. Ông cảnh báo rằng những quyền tự do cá nhân khác như hôn nhân đồng tính và ngừa thai có nguy cơ bị ảnh hưởng nếu các thẩm phán có khuynh hướng bảo thủ cứ tiến tới.

Cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama và phu nhân Michelle Obama kêu gọi người ủng hộ quyền phá thai biểu tình. "Chúng tôi đề nghị bạn tham gia cùng các nhà hoạt động đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về vấn đề này trong nhiều năm và hành động. Hãy sát cánh cùng họ để biểu tình tại địa phương. Hãy tình nguyện cùng họ tham gia một chiến dịch. Hãy cùng họ thúc giục Quốc hội đưa phán quyết "Roe kiện Wade" thành luật".

Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres tin rằng, các quyền về sức khỏe tình dục và sinh sản là "nền tảng cuộc sống được lựa chọn, trao quyền và bình đẳng cho phụ nữ và trẻ em gái trên thế giới". Còn Tổng giám đốc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus cũng đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phá thai an toàn, trong bối cảnh Mỹ rúng động vì rò rỉ dự thảo lật ngược quyền phá thai. Ông cho rằng, việc tiếp cận các phương pháp phá thai an toàn sẽ cứu được nhiều mạng sống.

Nhu Thụy (Nguồn: CNN, NYT)