Lũ trẻ bây giờ nếu được hỏi về bếp lửa rơm rạ củi ngày xưa, có lẽ khó mà hình dung nổi. Bởi ngay như trong nhà tôi cũng đâu còn bếp củi, bếp gas, thay vào đó là bếp điện, bếp hồng ngoại, bếp từ. Đâu còn ánh lửa bập bùng.
Gian bếp nhỏ nằm ở một góc phía sau nhà ông bà. Tường bếp xây bằng đá trát vữa với hàng củi xếp cao. Mái ngói đỏ tươi ngày mới lợp theo thời gian đã biến thành màu nâu thẫm.
Gian bếp nhỏ chứa cả một tuổi thơ no tròn của tôi. Tôi vẫn như ngửi đâu đây mùi khét lẹt của săm xe nhóm lửa. Tôi vẫn như thấy bếp củi bập bùng những ngày đông giá rét, những ngày mưa ủ dột, những ngày hè nóng oi ả, những ngày tôi còn thơ vụng dại vùi củ khoai nướng trong tro bếp.
Tôi nhớ những hôm chẻ củi rộp phồng tay. Bàn tay tôi thì nhỏ mà con dao thì to quá. 1 tay cầm dao đặt ngay trên thanh củi gộc, 1 tay cầm thanh củi tròn, tôi cố đập thật mạnh vào 2 bên sống dao. Cán dao nẩy rung bần bật làm đau bàn tay nhỏ, lưỡi dao theo từng nhát bổ chẻ dọc xuống, thanh củi gộc theo thớ nứt toác làm đôi. Thanh củi chẻ đôi đã nhỏ hơn thì dễ dàng bổ làm ba làm tư. Những giọt mồ hôi lăn dài trên khuôn mặt đỏ hồng. Chiều bố đi làm về đã có sẵn củi nấu cơm. Chỉ biết rằng nỗi nhọc nhằn làm niềm vui lan tỏa. Tôi nghĩ đó chính là định luật 3 Newton trong cuộc sống.
Mẹ vắng nhà nên từ nhỏ tôi đã biết thổi lửa nấu cơm. Gần nhà có hàng sửa xe máy nên tôi thường xin những chiếc săm xe hỏng để cắt nhỏ, đốt lên nhóm bếp cho dễ. Những ngày mưa, củi ướt, nhóm bếp đã khó lại còn khói nhiều làm cay xè mắt. Những ngày hè oi ả, thanh củi cháy đượm, nơi phía đầu thanh củi xèo xèo hơi nước sôi những bọt li ti vui mắt. Lửa cháy như reo vui, hoa lửa lóe sáng bật kêu tanh tách theo khói bay lên rồi lụi tàn tạo thành lớp bồ hóng đen óng trên gác bếp.
Ngồi trên chiếc ghế nhỏ với ống thổi lửa trên tay, tôi thường vùi vào tro vài củ khoai lang. Có lúc tiện tay, tôi còn rút mấy sợi miến gạo mà hơ vội trên bếp lửa. Lửa liếm qua làm sợi miến phồng lên trắng đục và có khi quá lửa còn bị cháy khét.
Vậy nhưng mùi khét của miến gạo thơm dễ chịu. Sợi miến gạo cháy, củ khoai lang nướng ấy làm ấm lòng thằng bé con.
Bạn tới chơi, còn chỉ cho trò ném hành khô vào vùi trong tro bếp. Bóc hết lớp vỏ cháy đen bên ngoài đi thì lớp hành phía trong dậy mùi thơm phức.
Tôi ăn ngon lành nhưng chẳng dám nướng nhiều bởi hành khô trên chạn bếp không có là bao. Sau này đi ăn ngoài hàng phở, tôi thấy người ta cũng nướng hành khô trên bếp than hoa rồi bỏ vào nồi nước dùng để bát phở thơm hơn.
Gian bếp nhỏ chất đầy củi và mùn cưa. Lửa đã nhóm xong rồi thì đổ mùn cưa quanh bếp để lửa cháy đượm và cháy được lâu. Nhà cô tôi gần đó có xưởng xẻ gỗ nên mùn cưa rất sẵn, lại chẳng mất tiền mua. Cứ vài ba ngày tôi lại mang bì chạy xuống đóng mang về.
Theo thời gian, bố mẹ tôi đã dành dụm mua được một chiếc nồi cơm điện của Thái Lan. Chiếc nồi tốt thật, nấu bao nhiêu năm vẫn không hỏng. Nấu cơm bằng nồi điện thì cơm dẻo và trắng hơn. Nhưng nồi cơm không còn mùi khói bếp, không còn miếng cháy vàng giòn rụm nữa.
Lũ trẻ bây giờ nếu được hỏi về bếp lửa rơm rạ củi ngày xưa, có lẽ khó mà hình dung nổi. Bởi ngay như trong nhà tôi cũng đâu còn bếp củi, bếp gas, thay vào đó là bếp điện, bếp hồng ngoại, bếp từ. Đâu còn ánh lửa bập bùng.
Không biết sau bếp gas, bếp điện, bếp từ rồi sẽ tới loại bếp nào? Thế nhưng tôi vẫn nhớ ngày mùa đông lạnh giá, mẹ đi làm về hơ vội tay trên bếp lửa. Bếp lửa ánh lên nét hồng, in cả trên khuôn mặt mẹ tôi.
Theo phụ nữ TPHCM